.

.

Eigenlijk willen ze wel. Als er twee of drie beginnen volgt de rest, vroeg of laat. Gaan we onze eigen aardappels telen! Zo moeilijk is dat niet.

Liever luisteren? Klik op de knop onderaan de tekst.

.

Soms kom je iedereen achter elkaar tegen en elk gesprek is een bouwsteen voor de toekomst. Dit is zo’n tijd. Je plant het niet, het gebeurt gewoon. En al ben ik moe van het werk, verkouden en al ben ik moe van de vele ontmoetingen deze week, ik weet dat het nodig is. Nu ook weer. Ik sta op het pad naast de wilgenhaag. Buurvrouw Tanja staat naast me. Haar hond rent hard naar mijn woonwagen toe. Ik strooi soms brood voor de vogels. Dat weten honden maar wat goed. Zelfs als hij zo klein is als die van Tanja. Honden hebben geen zorgen. Baasjes en vrouwtjes wel. Tanja heeft een dikke rimpel boven haar neus.

“Ik vind het heel eng, wat er nu gebeurt” zegt ze, doelend op de oorlog aan de grenzen van de EU en Rusland. De gevolgen zijn groot, in deze tijd waarin handelslijnen de hele wereld over gaan. Dat weet iedereen inmiddels, alleen al door de gasprijs die gestegen is. En de brandstofprijzen. Ik gebruik geen gas. En ook geen brandstof. Ik fiets en ik werk. Mijn handen zijn stijf van het scheppen in de harde klei. Ik wiebel met mijn vingers om ze los te maken. Alles is betrekkelijk. Een zorg is ook een kans. Dat zeg ik ook tegen Tanja. “Maar mensen gaan nu wel nadenken over gewone dingen als voedsel en warmte. Het is niet vanzelfsprekend meer. Ik wacht daar al zo lang op. We kunnen ons eigen voedsel gaan verbouwen. Het vraagt ook om hechtere banden met de bodem en elkaar, als gemeenschap.” Ik zie twijfel in haar ogen. “Hebben we dat hier? Die band? Iedereen is zo individualistisch. Sommigen willen in theorie wel, maar in praktijk zie ik ze haast nooit.” Ik haal diep adem. “Maar het kàn wel!” zeg ik dan. “Eigenlijk willen ze wel. Als er twee of drie beginnen volgt de rest, vroeg of laat. Gaan we onze eigen aardappels telen! Zo moeilijk is dat niet. We kunnen ze nu in de grond stoppen.” De rimpel in haar gezicht verdwijnt en ineens straalt ze. “O ja! Ik doe sowieso mee! Ik zou ook graag een kleine moestuin onderhouden. Achter ons huis is mooie zwarte grond, daar zou het goed groeien.” Ik lach. “En Marja wil graag een kweektafel hebben. Zware dingen kan ze niet, maar zorgen voor kleine sprietjes vindt ze prachtig. Dan krijgt ze een belangrijke taak in het geheel. En zij is er tenminste altijd!” We praten nog lang door, Tanja en ik. Met woorden knopen we het verhaal van de toekomst.

Dat vraagt om toewijding. Het vraagt om een band met deze bodem en met elkaar. Toch weet ik dat dit nog altijd moeilijk is. Er is veel onrust. Zodra het mooi weer wordt, gaat iedereen los. Ook op de Swetteblom loopt het vol met kamperende flierefluiters en je hebt geluk als je nog iemand van hier treft. Het is overal hetzelfde liedje. “Ik heb dat nodig!” hoor ik vaak. Dat zal wel. Onze maatschappij eist steeds meer op. Er moet hard worden gewerkt, want we zitten in een diep economisch dal. Als het gevolg is dat iedereen in zijn vrije dagen op de vlucht slaat, dan komen we nooit tot iets. Het vreet van de aarde, het voedt niet. De bodem onder je voeten heeft jóu nodig! De wereld zit niet te wachten op nog meer heen en weer gedoe.

Nynke Laverman, een bekende Friese zangeres, draagt dit ook graag uit in haar nieuwe album “Plant”. Ooit was zij bij nomaden in Mongolië. Daar kwam ze tot dit inzicht. “Alles wat er is, komt voort uit dezelfde bron en is een schakeltje van belang in de enorme keten die leven heet. Dat besef zorgt voor het bewaren van evenwicht. Als je teveel neemt, blijf je met lege handen achter. Het zorgt ook voor een bepaalde innerlijke rust, omdat de drang naar overheersing en controle ontbreekt. Vanuit die blik is het onzinnig te zeggen dat een mens meer waard is dan een dier, een boom of zelfs een steen. Zo zei een oude Mongoliër tegen een toerist die een mooie steen wilde meenemen: Je moet een steen nooit zomaar oprapen, want die is drie maanden van slag als je ‘m verplaatst.“

Dat is een mooi verhaal. Maar waarom moet je eerst de wereld afreizen om tot dat inzicht te komen? Weggaan, om tot de conclusie te komen dat jezelf maar beter niet teveel kan verplaatsen? En dan nog een keer en nog een keer, om steeds tot dezelfde conclusie te komen?

Ik werk en wacht. Inheemse, gewortelde mensen zijn er nog steeds gelukkig. Mensen die een band hebben met hun buurt en nergens heen hoeven. Die de natuur met zichzelf hebben verenigd. Ze zijn over de hele wereld te vinden. Ze leven in kleine groepjes of dorpen. Alleen, of nog altijd in stamverband. Ik ben er één van. Maar een stam heb ik niet, helaas. Maandag gaan we bomen planten. Voor deze keer werken we samen. Zo’n dag koester ik. Ik blijf dromen van het oude ritme. Het lied van het land, met alle stemmen samen. Met eigen mensen, die thuis zijn.

.

.

Investeren in lokale en agroecologische voedselproductie vergroot weerbaarheid