planten – Alowieke

Alle kruinen geworteld en geplant!

Gepubliceerd op april 2, 2019april 3, 2019 door alowieke2 reacties

Bomen horen bij mensen. Mensen houden van hun bomen en bossen. Dat ontroert me. Toch wordt er nu in Nederland ongeveer vijf keer zoveel gekapt als er wordt geplant. Daarom begon ik dit project. Bomen doen zoveel! Bezoek een oud bos en laat de vruchtbare grond eens door je handen gaan. Voel hoe vochtig die is. Kijk naar de bloesems, naar het feest van bijen en insecten. Luister naar het gehamer van de specht en kijk naar de gaten in een dode bast, vol met kleine beestjes. In het bos is het koeler, het is er heerlijk op warme dagen. Bomen zorgen voor meer evenwicht in het neerslagpatroon. Balans in het weer en een stabieler klimaat, ik zie het als een oogst die voortkomt uit een gezonde wereld, waarin de mensen bescheiden en respectvol zijn. Een wereld waar het goed toeven is voor alles wat leeft. Daarvoor hoef ik niet te rekenen met emissies. Als het goed is, is het goed. En ik doe er mijn best voor.

Sommigen zouden er wakker van liggen. Driehonderdvijftig bomen die ergens een plek moeten krijgen. Hoe krijg je dat in hemelsnaam voor elkaar?! Ik had ze, ik was er vol enthousiasme aan begonnen. Vanaf mijn zestiende wilde ik al bomen planten en dit was het moment. Een jaar lang heb ik ze verzorgd. Ik bleef er voor thuis, bij mijn kleine wooncocon op Frijlân, tijdens vele weken van hitte. Een deel van de boompjes werd in november uitgeplant rond de boerderij. Maar toen de winter kwam, stond er nog steeds een grote verzameling potten bij elkaar, tegen de muur met de koude wind in de takken. De hele bomengemeenschap stond te wachten op het moment van de aanplant, stond te wachten op ruimte!

Het is de laatste dag van maart. Ik sta achter een kraam. We zijn bij een bioboerderij en het hele erf is schoongemaakt en opgeruimd voor deze biodiversiteitsmarkt. Naast mij zitten twee vrouwen van het Bijenflinterlint. Het is er druk. Ze geven kleine zakjes met zaad weg. Dat doen ze al jaren. Lichtelijk geïrriteerd kijken ze naar de grote bakken, die onder de kraam staan. Dat hebben ze nog nooit meegemaakt. De inhoud is ven mij. Er liggen boompjes in.

Wat moet dat daar? Ik zie ze denken. Ik glimlach om hun onbegrip en leg het uit. “Deze bomen zijn ook voor bijen! Je moet het eens zien, wanneer een heel bijenvolk de bloesems bezoekt. Dan ben je helemaal verkocht,” zeg ik vol vuur. De vrouwen knikken. Nu snappen ze het. Ik krijg een mierzoet kwarkbroodje en bedank ze hartelijk.
De boompjes steken een beetje uit. Ik probeer ze terug te duwen maar het helpt niet. Af en toe kruip ik onder de tafel om een boompje te pakken. De wortels zijn in natte kranten gewikkeld en erover heen ligt nat zwart zand. Mijn nagels zijn ook zwart.

Er lopen twee mensen tussen de bezoekers, een lange jonge vent en een oudere vrouw. Ik herken de man. Hij is van Living Lab, een Friese organisatie die zich bezig houdt met diversiteit en natuurinclusieve landbouw.
Opeens hoor ik een vrouwenstem. “Zij geeft boompjes weg!” Het is dezelfde vrouw. Ze wijst enthousiast naar me en kijkt hem aan. “O ja? Wat voor boompjes,” vraagt hij. De man is levendig geïnteresseerd. Ik vertel hem dat het kerspruimen zijn, Prunus Cerasifera. “En je moet eens zien wat een enorme wortelkluit er aan zit!” Trots laat ik de lange baarden zien die onder de wortels hangen. “Ik kwam een ervaren tuinman tegen, die had dit nog nooit gezien. Ik heb ze voeding gegeven met micchorizae’s.”
Stralend geef ik hem drie boompjes. Hij pakt ze dankbaar aan en herhaalt mijn woorden als een eurekakreet.
“Voeding met micchorizae! Geweldig!!!”

Hiep hiep hoera. Iets weggeven zonder eigenbelang is goud waard. Soms kan oprecht gemeend enthousiasme meer doen dan een heel jaar werk. Dat heb ik eerder meegemaakt. Informatie die op die manier wordt gedeeld, is van een heel ander kaliber. Maar je weet het vaak niet, wat woorden doen. Ze gaan hun eigen weg. Ik duim voor het allerbeste!

DE BOMEN

In de potten zat blaadjescompost uit Brabant en toevoeging van Biohaag met micchorizae’s. Micchorizae’s zijn schimmels. Ze hechten zich aan de wortels van de boom en zorgen dat die mineralen op kan nemen die anders onbereikbaar zouden zijn. Ze geven de wortelgroei een enorme boost en dat maakt de boom veel meer bestand tegen de lange periodes van droogte, die er steeds vaker zijn. Als de boom zijn blaadjes laat vallen geeft hij de overgebleven suikers aan de schimmels, die op dat moment vruchten leveren voor de voortplanting, de paddestoelen.

Winterlinde, na een jaar in de pot met nog drie boompjes. Toen ik ze kocht bestond de wortel alleen uit een enkele kale stengel.

Alle bomen zijn gekozen om hun bloesems voor insecten en omdat ze voedsel bieden voor de mens. De meidoorn zorgt als boom voor perfect beschermde nestelplekken, door dichte groei en doorns. Bomen en struiken zorgen voor beschutting, langs kale vlaktes van ons land, die steeds groter en talrijker worden.

Dit zijn de soorten die ik had.

Meidoorn: Bloeit in mei, fijn voor insecten. Jonge blaadjes voor salades. Bloesems voor thee en siroop. Het ruikt naar bitterkoekjes of amandelen. Goed voor het hart. Bessen zijn melig, maar lekkerder na de eerste vorst.

Wilde Kerspruim: Bloeit uitbundig vóór de andere prunussen en trekt dan hele zwermen bijen aan, als die binnen 3 km te vinden zijn. Kleine rode of gele pruimpjes. Deze zijn geel. Heerlijk zoetzuur van binnen, het schilletje is iets dikker en zuurder dan de gecultiveerde soorten. Lekker uit de hand of voor jam. Ook een verrukking voor loslopende varkens en kippen, konijntjes en rondfladderende vogeltjes. Emmersvol vruchten! Vooral met wat mest erbij. Omdat hij sterk en wild is, wordt de onderstam gebruikt om gecultiveerde varianten op te enten.

Linde: Bloesems voor thee en voor bijen. De honing ervan is heerlijk. Bloeit aan het begin van de zomer, heerlijk op zwoele avonden. Als haag geplant kun je het steeds blijven snoeien, zo gaat je oogst gewoon door. Het jonge blad gebruik je als sla, de smaak is lichtfris.

Hazelaar: Bloeit van januari tot maart. Windbestuiver, maar ook bijen. Lekkere nootjes.

Sering: Komt oorspronkelijk van rotsachtige hellingen van de Balkan. Groeit snel en breeduit als een dichte massa. Wordt 3 tot 5 meter hoog. Bloeit in mei. De paarse bloemen trekken massaal insecten aan. Maar er blijft vast wat over voor ons als een traktatie. Want de bloesems zijn heerlijk in appelsap of witte wijn. Mooi voor speciaal bezoek, bij het ontbijt op een zonnige tuintafel!

Berk: Zoet vocht van de sapstroom, berkensap. Kan alleen in maart, als de sapstroom op gang komt. Zoek een oude boom met een jong takje. Snij het takje af en hang er een fles aan om de druppels op te vangen. Gebruik het met mate en met respect voor de boom. Goed voor de huid en de weerstand.

ALLE 350 BOMEN, WAAR KWAMEN ZE TERECHT?

IN TOTAAL HAD IK

50 hazelaars (geen uitval)
80 meidoorns (plus 120 uitval, kreeg ik er gratis bij)
55 kerspruim (plus 5 uitval)
67 seringen (geen uitval)
75 winterlindes (geen uitval)
5 berkjes (rechtstreeks uit Brabantse grond)
1 den (rechtstreeks uit Brabantse grond)

Frijlan kreeg:
24 hazelaars, 10 kerspruimen, 30 lindes, 30 seringen, 1 berkje

Ecocamping De Swetteblom van Jochum Rijpma kreeg:
16 seringen, 18 kerspruimen, 22 lindes

Bijenflinterlint van Marten de Boer en permacultuurtuin van Agaath en Ferry kregen:
19 seringen, 12 kerspruimen, 80 meidoorns, 33 lindes, 26 hazelaars, 4 berkjes.

Verspreid over Friesland kwamen terecht:
25 kerspruimen, 2 seringen en een dennetje. Ze zijn geplant op ongeveer 14 verschillende adressen.

Omdat ik besta

Gepubliceerd op februari 29, 2016juli 31, 2017 door alowiekeEen reactie plaatsen

Precies op mijn verjaardag komen ze binnen. Vijf hoogstambomen en acht struiken bessenhulst. Ik ga ze planten. Want ik besta. Ik neem en ik geef. Een cadeautje voor de aarde is het, op mijn geboortedag. Eigenlijk kan ik het best elk jaar doen. Nu ben ik hier, dan weer daar. Het kan overal.

Een paar dagen later staan de bomen parmantig rechtop, verspreid over het terrein. De struiken gaan vandaag de grond in. We moeten er ruimte voor maken, kappen, hakken en graven. We maken ons klaar voor een flinke klus.
„Hé Dick, de stroom ligt er uit.“ Ik sta bij de werkbank, die ik achter mijn wagen heb gebouwd, samen met een flinke berging, waarin veel van mijn gereedschap ligt. Ik heb net een spade geslepen. De schep ligt nu in het nog half bevroren gras. Trots kijk ik naar de glimmende rand. Haarscherp fonkelt hij in de zon, scherp genoeg om dikke stronken uit de stijve zwarte grond te hakken. Een rij donkergroene struiken staan glimmend te wachten. Die moeten er straks in.
De elektrische kettingzaag hangt in mijn hand. Maar hij doet niks meer. Ik kijk naar Dick, die aan komt lopen. „Misschien was hij vastgeroest en liep hij warm,“ opper ik „ik heb WD40 bij de ketting gespoten, nou loopt hij soepeler.”
„Doet de slijpmachine het ook niet?”
„Nee,” antwoord ik. „De prik is er af.”
„Waar is de stroomkast?” vraagt Dick. Ik wijs.
Samen lopen we naar het kleine grijze kastje, aan het einde van de rij coniferen. Het deurtje staat half open, maar we worden geen wijs uit de rij gele, blauwe en groene knopjes en schuifjes. „Ach, ik bel Ton wel en dan neem nu de snoeizaag,” zeg ik onverschillig.
Even later sta ik bij een dikke conifeer. Ik kap wat kleine takjes weg en zet de vlijmscherpe zaag in de stam. Mijn arm maakt een lange beweging heen en weer. Bij het trekken zet ik kracht. Ik geniet van het ritme. Binnen de kortste tijd ligt de boom om. „Die stroom heb je helemaal niet nodig!“ grijnst mijn vriend.

We werken hard. We hakken de stronken weg met scherp geslepen spades. Grote kuilen van zwarte grond blijven over. Nu de compostaarde. Bij het veldje van de dieren ligt een grote berg, die dagelijks groeit. We halen er heel wat volle kruiwagens weg. Ik zet één van de struiken in een gat. Rond en onder de wortels stop ik fijn materiaal uit de kruiwagen, kleine takjes, losse grond en verrotte blaadjes. Fijn voor de struik, dan kan hij haarwortels maken. Er bovenop maak ik een dikke laag van rot blad. Er zit paarde- en ezelmest doorheen.

Het gaat veel sneller dan gedacht. We zijn bijna klaar als Ton de stroom komt aanzetten. De rij coniferen is nu onderbroken door hulst. Ze zijn net boven de knie, maar zullen groeien. Vogels vliegen nieuwsgierig door de ontstane gaten en pikken in de smeuïge bedjes compost. Op het veld ligt een berg gesneuvelde coniferen. „Sorry coniferen,“ mompel ik verontschuldigend. Tenslotte heeft alles recht om te bestaan. Ook coniferen. Maar deze mochten niet. Zoals veel zaken in het leven moesten ze wijken voor de menselijke wil.

Ik wil zorgvuldig zijn. Ik luister en kijk. Hier en daar grijp ik in, haal iets weg of voeg iets toe. Geduldig wacht ik op het juiste moment. Het gaat niet om mij, gelukkig niet. Het gaat om iets anders, groter dan ik kan overzien. Ik help een handje bij het groeien. Heerlijk vind ik dat. Wat het ook mag worden.

INFORMATIE, over de bomen en hoe ze het deden.

Ik was op minicamping de Ontginner in Haghorst, zandgrond in Brabant, met zeer wisselende waterstanden. ‘s Winters nat, zomers droog. Hier heb ik twee soorten kersenbomen geplant. De eerste is “Prunus Bigarrea Napoleon”

Een kleine gele kers, zelfbestuivend, weinig gevoelig voor ziektes. Twee van de drie gingen dood. De eerste stond midden in keiharde platgereden grond, waar elke winter een enorme plas staat. Ik heb een grote kuil gegraven, humusrijke grond toegevoegd, de grond rond de boom iets opgehoogd, maar dat heeft allemaal geen zin gehad. Hij ging dood. Ik heb mijn broer gevraagd hoe het bij hem ging, hij is boer in Denemarken en heeft 2000 kersen geplant. Ook bij hem zijn alle bomen die te nat stonden dood gegaan. Op zo’n natte plek wil een prunus het kennelijk niet doen en de volgende keer zal ik op zo’n locatie geen kers planten, zelfs niet als iemand er om vraagt. Tenzij iemand komt met een uitzonderlijk soort, die er tegen kan.
De tweede stond pal naast een muurtje, waar veel mieren hun nesten hadden onder de stenen. Omdat er naast het muurtje gereden moest kunnen worden met de trekker en om woonwagens te slepen, werd hij er strak naast geplant en kreeg weinig ruimte. De boom deed het eerst heel erg goed, maar ging plotseling dood. Mierennesten hebben de wortels blootgelegd met tal van gangen. Ik heb dat vaker gezien. Dus geen boom planten pal naast een muurtje met mieren eronder.
De derde staat midden op het veld, op een plek die minder nat is, maar nog steeds met een behoorlijke compactie van de bodem. Hij leeft nog, maar groeit na anderhalf jaar nog steeds niet verder.

De tweede kers heet “Prunus a Kordia”.

Pluktijd half juli. Een grote hartvormige vrucht, diep donkerrood met een goede smaak. Lange vruchtsteel. Zelfbestuivend.
De twee bomen groeien ontzettend goed. Ze hebben allebei een betere plek gekregen dan de andere drie, daarom is moeilijk uit te maken of het veel sterkere groeiers zijn, of dat het komt door omstandigheden. De één staat mooi hoog, op losse bossige grond, naast een tegelplaatsje, met een diverse ondergroei. De tweede staat bij de ingang. In de winter kan ook daar veel water staan, maar toch heeft deze kers daar totaal geen last van gehad. Misschien stond hij net in een beter stukje, of kan deze boom toevallig wèl tegen wat nattere grond.
Wie hier ervaring mee heeft, vertel het!

In het spoor van zwijntje

Gepubliceerd op juni 24, 2014november 16, 2016 door alowieke2 reacties

In oktober kwam Ton, de eigenaar van het terrein, vertellen dat zwijntje dood in zijn hok lag. Nogal onverwacht, het hangbuikzwijntje was een gezond en opgewekt dier. Hij liep op een stuk grond van zo’n duizend vierkante meter met een grote vijver er in. Aan de ene kant van de vijver is een bosje, met walnoten, elzen, berken en olmen. Ook vlier en hazelaar staat er, langs de randen. Aan de andere kant van de vijver heeft Ton de bomen en struiken gesnoeid en gedeeltelijk gekapt. Ooit was er op deze plek een weelde aan oeverplanten. Tot zwijntje kwam. Toen was het zijn landje.
In de lente groef hij wortels op en at wat los en vast zat. Hij lustte bijna alles. Alleen waterpeper, dat lustte hij niet. Dat spul lijkt veel op perzikkruid, maar het wordt groter en het lancetvormige blad is vlekkeloos groen. De smaak is scherp en peperig. Ik snap best dat zwijntje het niet lustte. Wij hebben het wel eens gegeten in het vroege voorjaar. Als je het kookt wordt het zurig. Best lekker, voor een keer.
Zwijntje is er nu niet meer. Maar zijn sporen zijn overduidelijk. Over de hele oever en langs de hekken, is de grond keihard geworden van zoveel jaren zwijnenpootjes. De rijke begroeiing is verdwenen. Waterpeper is de grote overwinnaar. Het wint terrein. Ook buiten het hek kruipt het verder, in het gras, tussen de frambozen die langs de rand staan. In het voorjaar ben ik begonnen met uittrekken. Dat ging makkelijk. Dikke massa’s waren het, die ik met handenvol tegelijk uit de grond trok. Overal liggen nu bergen te verteren. Goed voor de bodem. Er wonen kikkertjes onder.

Vandaag wil ik eens lekker aan de gang. Ik loop naar de boomstronk, die bij het hek ligt. Op die plek zet ik mijn schep tegen het hek. Dan zet ik mijn voet op de stronk. Als ik die als opstapje gebruik, kan ik eroverheen klimmen. Aan de andere kant neem ik mijn spade in de hand en kijk om me heen. Ik weet niet wat ik moet doen. Ik mis overzicht. Ik besluit om eerst paadjes te scheppen, door de bovenlaag van de harde grond weg te halen. Er ontstaat al snel een mooi effen kronkelpad. Nu is het geen wildernis meer, maar een wilde tuin. Paadjes maken, dat doet al een hoop.
Vanaf het versgeschepte pad kan ik alles goed zien. Tussen de dichte begroeiing van peperige stengels staan overal miniboompjes. Bijna net zo dicht bezaaid als de waterpeper. Het is nu nog onzichtbaar, maar ik weet dat er hier een ondoordringbaar bos komt met berken en elzen, als we niks doen. En we willen hier niet zo’n bos. We willen ondergroei, onder de bomen en bloeiende oever- en weideplanten. Zulke plekken zijn hard nodig, hier tussen de omgeploegde zandwoestijnen. Ik wil de woestijn kleiner maken, niet groter. Daarom wied ik niet alles, want de bodem mag niet kaal worden. Ik laat ook dingen staan. Want wat er is, dat is er. Het liefst laat ik andere planten staan dan waterpeper. De enkelingen of kleine groepjes, die dapper hun best doen tussen de monotone massa.
Verderop staan potjes met opgroeiend zaad erin, uit Roemenië. Dat ga ik straks planten. Als het kan zet ik er eetbare planten tussen, lekker divers. Ik ontdek steeds vaker, dat een plant eetbaar is, waarvan ik het niet wist. Er is nog zoveel wat ik niet weet.

Dit is oude grond, de plek heeft al veel gezichten gezien. Nu is het Ton, die de eigenaar is, al vijfentwintig jaar. Op deze minicamping zijn natuurliefhebbers erg welkom. Kunstenaars ook trouwens. Ik zelf bereid me voor op mijn vertrek met de zigeunerwagen die ik aan het bouwen ben.
Vroeg of laat zullen anderen het werk voortzetten. En dan neem ik afscheid van dit groeiende paradijsje.

Ps. In het weekend van 5 en 6 juli brandt hier het vuur en is iedereen die wil welkom om te komen. Lees het bericht op mijn facebookpagina.

https://m.facebook.com/alowieke.vanbeusekom

Ik geef ze weg

Gepubliceerd op mei 17, 2013december 13, 2016 door alowieke1 reactie

Het regent dat het giet. Dat is fijn voor de tuin, want er valt een hoop in te halen. De planten mogen nog best een stukje groeien van mij. Ik ben hard aan het werk geweest, er is nu veel te wieden. En niet alleen in de tuin is er werk, ik kweek ook zaden op in kleine kasjes. Ik heb ze gemaakt van houten groentekistjes, tegels, plastic, een oude ruit, een deur met een barst in het glas. Er zijn nu een heleboel planten opgegroeid. Pompoenen, citroenkomkommers, courgettes, blauwschokkers. Het zijn er veel meer dan er in mijn tuin passen. En de doos met zaden is nog lang niet leeg. Ik wil ze weggeven. Vooral de planten en zaden die je niet in elke winkel kan kopen. En ik hoop dat mensen ze ook weer doorgeven.
Dus wat ik graag wilde, dat gebeurde. Deze week gaf ik de eerste plantjes weg. Het was een spontane ontmoeting. Op een mooie zonnige dag fietste ik een stukje op met een man uit Moergestel. Hij had altijd en de stad gewoond en vertelde blij en trots dat hij vorig jaar voor het eerst zijn eigen aardappelen had geoogst. Hij wilde best een stukje omrijden voor een paar plantjes. Planten met een verhaal, dat zijn de mooiste, vond hij.
Ik heb de man uit Moersgestel een komkommerplantje en een pompoenplant gegeven. Het Is een Hubbard, die straks knoeperds van pompoenen maakt. De grond waar hij zoveel plezier in had lag pal achter zijn huis. Het was van de gemeente , maar die deed er niet veel mee en dus ging hij lekker zijn gangetje daar, op die veertig vierkante meter. Hij had ook aardpeer gekregen van iemand. `Nog nooit van gehoord , zei hij, maar ze groeiden goed. Het begrip stadslandbouw was hem vreemd. Maar de beste man begint gewoon. Omdat de kans er is, pal naast zijn huis nota bene. En het gebeurt steeds meer, want gemeenten hebben steeds minder geld voor onderhoud. Een goeie zaak. Grond in bruikleen geven aan burgers. Ik heb hem gevraagd het zaad van de planten door te geven. Dat vond hij vanzelfsprekend. Veel mensen vinden het leuk, zaden en plantjes ruilen. Ook deze man hield ervan. Het is gezellig. En als mensen steeds vaker met elkaar gaan kletsen hoe ze hun zaad vermeerderen en hoe ze hun composthoop bijhouden, dan ziet de wereld er al heel anders uit.

Ik wilde alleen dat ik hem iets meer had verteld over de plant, de verzorging en het zaad. De volgende keer geef ik er een verhaaltje bij. Het zou leuk zijn de man op de fiets nog eens terug te zien. Hier, bij Juffrouw Kolibri.