U boft maar

.

.

 

Luister hier naar het voorgelezen verhaal van 5,5 minuut.

Ik gun mezelf een paar dagen ontspanning. Ik lees en wandel. Vandaag maak ik het rondje aan de overkant van de brug, door de weilanden. Ik kniel bij de koeien, die me gebiologeerd aan blijven kijken met hun zachtmoedige ogen. Ik sta weer op en loop door tot langs de kerk.  Uiteindelijk kom ik op de dorpsweg uit. Daar is een vrouw aan het werk in haar tuin. Ze is al oud. En haar tuin is eigenlijk meer een zandbak. Er groeien hier en daar wilde viooltjes. Een enkele veldkers heeft dapper zijn stengeltje boven de grond uitgestoken. De kleine witte bloemetjes zijn nauwelijks zichtbaar, zo armetierig staan ze erbij. Met een schoffel woelt ze het warme zand om. Het ziet er uit als plantjes pesten. De veldkersjes zullen er vast ook aan moeten geloven. Het werk gaat moeizaam maar gestaag. Ze heeft al twee vierkante meter klaar van de zestien.

„Dag mevrouw,“ zeg ik „Wat heeft u een mooie viooltjes in de tuin, zijn die er vanzelf gekomen?“ Ze schuifelt naar me toe. Ik zie nu pas dat ze een kruk bij zich heeft, die op het einde uitloopt in drie pootjes. „Ja,“ zegt ze „Ik heb het aan mijn knie. Die is geopereerd. De dokter heeft er iets mee gedaan. Nou doet het minder zeer.“ Ik toon mijn medeleven met een glimlach en een knik. „Gelukkig heb ik mijn kleinzoon, die me helpt,“ ze wijst naar achteren. Aan het einde van de oprit staat een rode auto. Ernaast staat een jongetje te spuiten, zijn mollige witte armen houden de tuinslang stevig vast. Hij gaat lekker door met zijn waterballet. Is die auto nou nog niet schoon? Wat een verspilling zeg, denk ik bij mezelf, en dat in deze tijden van almaar toenemende droogte. Maar dat zeg ik niet tegen een vrouw die al zo oud is.  „Fijn dat hij u zo goed helpt,“ lach ik opgewekt „U boft maar!“ Terwijl ik dat zeg komt er een man aanlopen met een bol gezicht. „Dat is mijn zoon,“ zegt ze „Hij helpt me ook.“
„De vader van de jongen?“
„Ja.“ Ze kijkt me aan met grote grijze ogen.
„Echt fijn dat ze u helpen. En dat u nog in dit huis woont. Er zijn zoveel oude mensen die nu opgesloten zitten.“
Ze knikt. „Ik ben al negentig,“ zegt ze trots. Ze leunt tijdens het praten op een gemetselde zuil van een meter hoog, waar het hek aan vast zit. De bovenkant is van cement. Er lopen een paar mieren op. Eén voor één drukt ze ze dood met haar duim. Wreed en zinloos. Ik kijk er maar niet naar. Als ik er niet naar kijk dan houdt ze er misschien mee op. De jongen en de vader zijn nu allebei aan het poetsen. „Jullie hebben het maar gezellig hier,“ merk ik op. Ze knikt en kijkt me strak aan met haar enorme kijkers. „Ik heb een nieuwe lens,“ zegt ze. „Ik moest weer naar het ziekenhuis maar dat kon niet.“
„Voor controle zeker. En kan u nu alles weer zien?“ vraag ik belangstellend.
„Jaaaa! Heel erg! Nou die knie nog.“
Ik knik haar nog eens vriendelijk toe. „Ik wens u heel veel sterkte. En nu ga ik weer verder. Als ik nog eens een rondje loop, kom ik weer een praatje maken.“
Ze glimlacht en knikt, alsof ze niets anders verwacht had. Dan draait ze zich om, en pakt de schoffel. Ik kijk nog eenmaal om, en zie haar woelen in het warme zand. Op naar de volgende vierkante meter. Geduld is een schone zaak. Ook voor mij.

Doen of laten op deze planeet

.

.

Luister hier naar het voorgelezen verhaal van 7 minuten

.

Ik ben terug op dezelfde camping als waar ik vertrok, in juni 2019. De lente hult het terrein in een lichtgroene waas en de Zwette schittert in de zon. Dit is de plek waar ik bomen plantte, en kruiden. Ik was zo nieuwsgierig hoe het ermee stond! Nu wandel ik rond en kijk bij elk huisje en langs elk paadje. Bijna iedereen laat zijn gezicht zien.  Daarna ga ik aan het werk.

Ik verplant een paar kerspruimen naar een ruimere plek. Het zijn wilde prunussen die horen op deze natte kleigronden. Ze doen het hier geweldig. Ik zie zelfs al bloesems! Daarna loop ik naar de wilde kruidentuin. De munt neemt al een flink veld in beslag en ook de teunisbloemen rukken op, fier en recht de lucht in. Alleen de brandnetels rukken óók op. Die moeten met stevige hand in toom worden gehouden, al is het maar één keer per jaar.

En daarom ben ik hier!

Urenlang werk ik door en trek de zoveelste brandnetel uit de grond. Hij heeft een lange wortel en er zit een heel netwerk aan vast. Terwijl ik trek, scheuren de wortels de stijve bodem uiteen. Twee kippen haasten zich naar de los gewoelde grond en zien alles wat er wriemelend en roze in rond beweegt. Pik! Ann kijkt lachend toe, vanuit de verte. „Je lijkt wel een kip!“ roept ze hard. Ze zit op de drempel van haar huisje en kijkt naar me. Tussen ons in staan bomen en beginnend fluitekruid en brandnetels. De zon schijnt door de takken en zet alles in een warm licht.
„Wat doe je eigenlijk?“ roept ze dan. Ik loop naar haar toe om antwoord te geven. „Ik trek brandnetels uit, zeg ik. De kruiden die ik heb geplant, moeten hun plek gaan innemen en de brandnetels terugdringen. Het is voor de bijen en insecten.“ Ann knikt. „Dank je, dat wou ik weten. Ik denk altijd in eerste plaats aan eten, zie je. Al ben ik niet zo’n goede oogster, in dit geval.“
Ik glimlach. Dat zie ik hier graag, mensen die niks plukken. Mijn missie op deze plek is een andere. Ik wil onze kaalgeplukte planeet een handje helpen. Er is veel herstelwerk nodig. Het werk dat ik hier doe, zie ik als een beginnetje. Al is mijn werk maar sprietje vergeleken bij het woud dat we nodig hebben, ik word er zo blij van!

Als een tuin nog jong is, dan eet ik er niet van, ook geen blaadjes voor de thee. Wel pluk ik brandneteltoppen, look zonder look, en jong fluitekruid, voor in de soep. Dat staat er in overvloed. Wat groeien moet, moet je met rust laten, vind ik. Al verlang je nog zo naar zo’n sappig blaadje!

De wereld is een grote tuin. En gulzigheid kent grenzen. Daar komen we nu achter! Tot hier en niet verder, zegt de planeet. We zullen er aan moeten geloven. De aarde is geen dode kluit om te plunderen naar eigen believen. Het is een wonderlijk en levend geheel van talloze ecosystemen. Het reguleert op een intelligente manier. Dat blijkt maar weer. Nu hebben we een virus.

Ik kijk naar Ann, die nog steeds voor me op haar drempel zit. Op haar schoot heeft ze een artikel over vetcellen die virussen aantrekken. Ze leest hardop voor dat de IC nu bezet wordt door vooral dikke mensen. „Die krijgen het nu dubbel moeilijk…“ zeg ik peinzend. Dan laat ik haar achter met haar leesvoer. Ik loop onder de bomen door, naar de plek waar ik bezig was.

Ik kijk en bewonder. Ik zie zonnehoed en appelmunt, dropplanten en zenegroen. Ze zijn nog klein, maar alles leeft en zal verder groeien. Ik denk aan ze. En mijn poep geef ik terug aan de aarde, voor de planten. Laat het zijn werk doen, in alle rust. Laat het langzaam verteren, en tot voedsel dienen voor wat komt. Net zoals al die gedachten, van alle mensen die nu thuis zitten. Laat het zijn. Laat het zijn werk doen.

.

Klik hier voor het lezen van een goed artikel. Een stuk waarin ik een goede samenvatting vind, van alles wat ik zo graag wilde vertellen. Als we onze leefstijl, en vooral onze relatie met de natuurlijke omgeving niet veranderen, zal onze kwetsbaarheid voor infectieziekten toenemen. Maar wellicht wordt het besef van de noodzaak voor verandering door het coronavirus zo groot, dat prioriteiten verschuiven. En dat na deze pandemie de experts die voorheen tegen dovemansoren riepen, nu wel gehoord worden en we stappen ondernemen naar een wereld met een betere ecologische balans………………………………………………………. Ik heb alleen één kanttekening. Er komt een tijgerbeschermer aan het woord. Voor het beschermen van tijgers wordt in India de inheemse bevolking op dit moment van hun land verjaagd, terwijl zij juist de meeste kennis hebben van de biodiversiteit. Dit wordt verderop in het stuk wèl genoemd en dient ook in India nader onderzocht te worden.

(Laatste opmerking:Bron Survival International, al meer dan 50 jaar actief op dit gebied)

Ik geef me over

.

.

 

Luister hier naar het voorgelezen verhaal van 10,5 minuten.

De lentezon lijkt nog helderder te stralen dan anders. Ik schuif het gordijn voor mijn deur opzij, en hang over de onderdeur heen. De hagen en struiken botten uit. Het Friese land is wijd en groen. Het is vol stille wegen, al is het nu drukker dan anders. Een fervente schaatser vindt nu tijd om te skeeleren. Bij gebrek aan ijs beweegt hij op de gladde asfaltweg.  Ik kijk hoe hij voorbij scheert onder de helderblauwe hemel. Achter hem naderen er meer, sporters in felgekleurde pakken, die strak om hun gespierde benen en billen sluiten. Wandelaars passeren en een trekker.

Alles is anders. Een vriendin in Brabant laat weten dat ze het ook heeft. Het virus.  Maar ik voel me fit, ga niet met de trein en geniet nog steeds van de lente. Ik denk aan alles wat we hebben. Dat is veel! Al de voorzieningen die er zijn ervaar ik al lange tijd als een luxueuze uitzondering, in de lange lijn van de wereldgeschiedenis. Mijn eenvoudige leven heeft dat besef versterkt.
Ik zie dat mensen bang zijn om te verliezen. Maar we kunnen er niet onderuit. Laat maar komen, is mijn levensinstelling. Ik ontvang. En hoe beter ik kan ontvangen, hoe eerder het transformeert, in mij en om mij heen. Als het maar stroomt. Zelfs als de dood komt geef ik me over.  Ik heb hem leren kennen, het lijkt me geen kwaaie gozer.

Ik stap van het bordes van mijn woonwagen af, om te gaan wandelen. De zon schijnt warm in mijn gezicht. Ik begroet een meisje. Ze loopt in een grote bocht om me heen. Ik lach haar toe en loop verder en verder, langs huizen en hagen tot over de brug. Daar is een kronkelpaadje waar ik nog nooit ben geweest. Ik ga door de hekjes, langs sloten en struin over kleine velden zonder vee. Ik zie een huis met een grote tuin, vrij tussen de door bomen omzoomde weilanden. Ik sta stil en kijk over de heg. Aan de andere kant staat een man. Hoe is het leven hier, vraag ik. De ander glimlacht en blijft staan voor een praatje. Het leven is gemoedelijk en goed, ook nu. Al zijn er zorgen.
Soms verlang ik naar verre reizen. Maar ik heb mezelf aangeleerd vrede te hebben met het moment. Ik geniet van verhalen. Mijn agenda is leeg, maar de bron van inspiratie is onuitputtelijk lijkt het wel. De acceptatie maakt mijn leven stabiel en vruchtbaar, ook in deze tijd. Ik leg mijn oor te luisteren, elke dag opnieuw.

Ik zie verbroedering, eensgezindheid en samenwerking. Er is creativiteit en doorzettingsvermogen. Toch zie ik ook andere dingen gebeuren. In een discussie snoert iemand de ander de mond, die een manier zoekt om haar zorgen te delen. Het zijn lompe woorden die ik lees: „In deze tijden zitten we niet te wachten op zulke onzin!“ Alsof de nood hem het recht geeft om alle andere gedachten dan de zijne in één keer af te breken.
Maar is het niet juist nú belangrijk om elkaar te laten uitspreken? Om onze gedachten te laten stromen en met elkaar te bespreken hoe de gebeurtenissen je wereldbeeld veranderen? Wat je angsten zijn en wat je hoop is?
Want dát is de positieve kant van het verhaal. Samen respecteren we de verschillen, we luisteren naar elkaars verhalen en verkennen de veranderende wereld waarin we leven. Elk verhaal is belangrijk, en tegelijkertijd: niemand heeft gelijk. Alles is in verandering en wat gisteren waar was, is vandaag weer anders.

Zelf denk ik veel na over de allerdiepste oorzaak. Dat hield me al heel jong bezig. Het ontbreken van verbindingen. De balans die steeds schever wordt.

Ik draai me om, loop langzaam terug naar huis, langs de kerk, de oude begraafplaats, de weg op. Een blauwe man zoeft me voorbij op zijn skeelers. Ik bewonder zijn stevige dijen en zijn perfecte balans, en hoe hij het ene been voor het andere zet. Ik aarzel niet. Dat doe ik ook,maar dan in mijn eigen tempo. Stap voor stap, het ene been voor het andere. We komen er wel, we komen precies waar we moeten zijn. Ik geef me over.

 

Vogels, vissen
.
Zet de radio uit. Je hoort niets nieuws. De stilte wacht geduldig af.
Vouw de krant dicht. Hij was oud voordat hij werd gedrukt.
Zoek niet, deel niet, duim niet tot je vierkant ziet.
Zet eindelijk het scherm op zwart.
.
Ik ben net zo bang als jij, net zo bezorgd voor iedereen
die ik niet missen kan. Ik had ook gespaard voor andere dingen:
verre reizen, eerste hulp bij een gebroken hart,
een auto die wat vaker start.
.
Maar: in Wuhan hoor je vogels zingen.
Boven China was de lucht nog nooit zo blauw.
In Venetië zien ze vissen in het helderste water sinds tijden.
.
De kunst van leven was altijd dezelfde: ongevraagd komen,
ongewild gaan, intussen doen wat je het liefste doet,
vrede sluiten met je lot.
.
Sluit de voordeur. Zet de tuindeur open, voel de zon op je gezicht.
Denk voor je uit wat niemand hardop durft te zeggen:
wij zijn een virus dat een virus heeft gekregen.
.
.
.
Ingmar Heytze (1970)
.
.

Liefde in tijden van córona

.

.

Het lijden is gereedschap voor de ziel, om de diamant van liefde te slijpen. (Alowieke)

.

Luister hier naar het voorgelezen verhaal van acht minuten.

.

Ik ben al vroeg wakker. De ochtendzon schijnt door de ramen van de deur. Heerlijk dat het al zo licht is! Ik hijs mijn hangmat op en steek de kachel aan om mijn havermout op te warmen. Het is niet koud, eigenlijk hoeft het niet. Maar het is toch lekker, zeker als ik straks weer aan het werk ga. Want ik schrijf en schrijf en schrijf. Dag in, dag uit, in mijn eigen kleine huis op wielen.

Ja, daar sta ik dan, nog altijd in mijn kleine Wandelhuis op het erf van Annemarie. Ik doe de deur open, kijk om me heen. Overal zijn dieren druk in de weer. Verder is het dorpje Rotstergaast even rustig als altijd. De stilte is nog altijd even stil. Maar vandaag is het toch anders. Vandaag is het overál stil. De maatregelen tegen het ongekende Covid-virus zijn zelfs in Friesland getroffen. Zaterdag was er nog niks aan de hand. Het restaurant, waar ik met Dick naar toe was, zat vol mensen. Vandaag is alles anders. Het restaurant moet dicht blijven, net als de scholen. Overal zijn mensen thuis, die net als ik, schrijven of schilderen, lezen, of spelletjes doen met de kinderen. Was ik tot nog toe een uitzondering, ik maak nu deel uit van de groep van miljoenen mensen die thuis zijn. Zo is het, tot nader te bepalen moment. Een moment dat niemand weet. In deze tijd, waarin alles duidelijk is en gecontroleerd, is onze nabije toekomst ongewis. Ongelooflijk, dat dat kan.

Het stilvallen van inkomsten is voor sommige mensen een ramp. Elke crisis is vervelend. Vertel mij wat, ik heb er heel wat gekend en soms zag ik geen toekomst meer voor mezelf. Maar het is toch goedgekomen.

Toch het heeft ook een andere kant, dat we zo massaal niet weten wat er komt, en iedereen zich naar binnen keert.

Nu iedereen thuis is, hebben eenzame mensen eindelijk weer eens echt buren, die er zijn, en naar wie je kan zwaaien, door het raam.
Boeren kunnen even ademhalen, nu de aandacht op iets anders is gevestigd. Misschien kunnen ze rustiger nadenken. Zo’n pauze kan heel weldadig zijn.
Hamsteraars worden publiekelijk bekritiseerd en hebben alle tijd om zich te beraden wat daar de zin van is. Kinderen kunnen rustiger de weg oversteken, en de padden ook, op hun paddentrek.
Het aantal verkeersdoden daalt.
De lucht wordt schoner.

Maar het meest bijzondere is, dat de gang van zaken ineens niet meer vanzelfsprekend is. Dat we ineens weer weten dat de wereld niet van ons mensen is, maar dat we deel uitmaken van een levend systeem. Wanneer alles op zijn kop staat, kan je blik op de wereld compleet veranderen. Dat heb ik meermalen ontdekt, in mijn eigen leven. Het lijden is gereedschap voor de ziel, om de diamant van liefde te slijpen. Het kan heel pijnlijk zijn, en vruchtbaar tegelijk. Ik ben heel benieuwd hoe we deze tijd met zijn allen gaan dragen. En wat het in gang zal zetten.

Ik wens iedereen een goede tijd, met veel geduld, vruchtbare samenwerkingen en mooie creatieve oplossingen. En uiteindelijk, een hoopvolle blik op de rest van het leven.

.

En nu ga ik weer verder met schrijven. Ik heb antwoord gekregen van de uitgeverij, een afwijzing, zoals ik verwachtte. Maar óók een hele rij tips, wat ik níet verwachtte. Ze leggen er de nadruk op, dat ik meer van mezelf moet laten zien. Dus ik schrijf door, aan het boek „Langs kantelende wegen.” Ik ben alleen maar méér gemotiveerd! Zeker nu de actualiteiten er steeds meer op aan sluiten.
Over de kritiek moest ik even nadenken. Ik heb een post op Facebook gedaan en kreeg tientallen reacties. Dat was heel bemoedigend en opbouwend. Na een kort moment van goede raad en bezinning, ben ik opnieuw begonnen. De eerste hoofdstukken zijn compleet nieuw en autobiografisch. Het is geen vrolijk begin. Er zijn gevaren, er is angst en eenzaamheid. Maar het gaat ook over overgave. En dat we niet bang hoeven te zijn om elkaar vragen te stellen. Ik leer om door het lijden heen te gaan, en word steeds meer mezelf. Tot het moment komt om op pad te gaan.
En daar sta ik dan, naakt en kwetsbaar, maar taai en met een open blik op de wereld. En nu steek ik mijn hart onder de riem van mensen die het moeilijk hebben. Sterkte. Ga rustig even bij de pakken neerzitten. Maar laat je niet kisten.

 

 

 

PS Ik heb opnieuw een donatie gedaan aan Survival International. Juist in deze tijden is blijvende ondersteuning voor dit soort organisaties onontbeerlijk.

.