Ontdekkingsreis

.

.

Dit is het derde deel van een verhaal met een tijdsbestek van één dag.

De jongen kijkt me stralend aan. “Een vlot? Ik heb in mijn jeugd niets anders gedaan dan vlotten bouwen! Het ene na het andere.”

Liever luisteren? Klik op de knop onder de tekst.

De plattegrond van de oude fabriek is afgebeeld met witte lijnen op een donkerbruine ondergrond. Er staat een lange lijst namen op. Er is een houtbewerker en een schepenstalling. Een geluidstudio voor bandjes en nog veel meer. Wie had dat gedacht van een gehucht als It Wiel! Rustig lees ik de hele lijst, van begin tot einde. Ertussenin zie ik de naam van de muzikant Sytze Pruiksma. Die ken ik. Het is de man van Nynke Laverman, de Friese zangeres, die bekend geworden is van haar Friese Fado’s. Dat zijn eigenlijk een soort van Portugese smartlappen, maar in haar Friese taal klinkt het prachtig en ze zingt het heel doorleefd. Zouden zij hier dan ook wonen? Ik doe een paar stappen opzij en kijk om het hoekje. Een paar kleine huisjes leunen met hun achterwand tegen de fabriek. Het lijken wel voormalige arbeiderswoningen. Om de huisjes en de fabriek heen ligt het eindeloze weidelandschap. De lucht is blauw met wolkjes. Alles ademt ruimte.

Ik loop over de kleine straat die aan de groene vlakte grenst. Na twee huisjes al kan ik de hoek om. Er zitten mensen op een piepklein terrasje aan een houten tafel. Ik herken ze, Nynke en Sytze. Pasgeleden nog heb ik ze voor het eerst gehoord bij een heel kleinschalig optreden. De eerste na corona, voor mij. Alleen dat al was ontroerend. Het lied maakte dat nog erger. “Ancestor” zong ze. Een heftig lied. Ze praat met mensen die zullen leven over honderd, tweehonderd jaar. Op haar website citeert ze de eerste zinnen: ‘Luister, dit is jullie voorouder, heb je twee minuutjes voor mij? Ik moet jullie iets vertellen’. Het was lang geleden dat ik met tranen in de ogen naar een lied luisterde. Ik vraag me af hoe het moet zijn om dit keer op keer te zingen. Dat lijkt me zwaar. Net een rouwproces. En nu zit ze daar, aan de houten buitentafel. Ze zijn met zijn drieën.

“Hoi!” zeg ik en schuif mijn grijze wollen pet naar achteren. “Heee” zegt Nynke. “Jij hier! We komen nog een keer bij je langs hè… maar nu ben jij híer!” Haar blik is ernstig en geconcentreerd. Kennelijk waren ze iets aan het doen. Haar man begroet me met een glimlach. Ik kijk om me heen, het oude fabrieksgebouw aan de ene kant, het oude weidelandschap aan de andere. “Wat een bijzondere plek is dit!” zeg ik. Er zit ook een blonde jongen aan tafel en er ligt papier en schrijfgerei. “Ja, dit is een mooie stekkie. We wonen hier graag. We waren aan het vergaderen. Het is lekker weer om het buiten te doen, niet te warm, niet te koud.” Ik zou best meer willen weten, waar vergaderen ze over, wie is de blonde jongen, hoe leven ze hier. Maar ik zeg natuurlijk niks. “Staat er ook een piano in de geluidsstudio?” vraag ik alleen. “Nee,” zegt Sytze. “De studio wordt gebruikt door hardrockbands. Er staat alleen een elektrische. Bij mij staat er wél een.” Zijn ogen twinkelen. “Jammer,”zeg ik. Sytze knikt begrijpend. Ik wens ze een fijne dag en loop verder.

Al snel kom ik bij een hal die openstaat. Ik zie steigerdelen liggen en ruige meubelen staan, die daar kennelijk van gemaakt worden. Een jongen met een blozend gezicht houdt op met wat hij aan het doen was en kijkt me vriendelijk aan. “Kom maar binnen hoor.” Ik loop hem tegemoet en kijk naar het hout. We maken kennis en hebben een kort gesprek over corona. Tot ik er een einde aan maak, met een praktische vraag: “Verkoop je die ook los?” Ik wijs naar de stapel steigerdelen die naast me op het beton ligt. “Ik wil een vlot maken, om de Zwette over te steken met een fiets.” Ik speel al een tijdje met het idee. Het begon heel idealitisch. Een pontje voor de buurt, zodat ons dooie eind levendiger kon worden. Nu denk ik, laat dat idealistische maar even. Ik doe het gewoon omdat ik het leuk vind. Lekker simpel, geen gedoe. Die steigerdelen zijn mooi dik en lang. Ik kan ze in passende delen zagen. Even kijken hoe… Ik kijk op. De jongen kijkt me stralend aan. “Een vlot? Ik heb in mijn jeugd niets anders gedaan dan vlotten bouwen! Het ene na het andere.” Ik grijns hem toe. “Dat was zeker het begin van je carrière?” Ik kijk hem aan, eigenlijk nog steeds verbaasd. Daar staat hij dan, een deskundige voor mijn plan. En zo dicht in de buurt! Ik kijk opnieuw naar de stapel steigerdelen. “Wat kosten ze?”

Hij denkt met me mee en het plan is snel gemaakt. Het hout is er. Nu de drijvers nog. Om de hoek zit de baas van het terrein, zegt de meubelmaker. Hij heeft vaten, kleine en grote. Die kan ik er onder binden. Nieuwsgierig loop ik een stukje door en daar staat hij, de baas. De vaten zijn groot en blauw. Na een kort gesprek is alles in kannen en kruiken. Binnenkort kom ik langs met mijn fietskar om alles één voor één mee te nemen.

En zo ga ik weer verder. Ik ontmoet de één na de ander. De dag, die zo somber begon, is er een vol verrassingen geworden. Ik kan weer uit de voeten. En alleen maar door een heel klein straatje in te gaan.

.

.

.

.

.

.

.

PS Dat ik met het vlot begin gewoon omdat ik het leuk vind, betekent niet dat ik straks niemand uitnodig om ook over te varen.

.

Te gaan wanneer je blijven wilt

.

Moeten kiezen wanneer je je verdeeld voelt is moeilijk. Maar zonder knopen door te hakken vind je geen grond onder de voeten.

Liever luisteren? Klik op de knop onderaan de tekst.

Waar ben ik en wat doe ik hier? Die vraag heb ik mezelf gesteld, de afgelopen maanden. Ik ben er uit. Ik weet waar ik ben, en dat is op oude zeebodem, niet ver van waar ik geboren ben. Ik, Alowieke Margreeth, Dochter van de Zee. En ik weet wat ik hier te doen heb. Ik noem dat “geworteld” zijn. Dat vind ik belangrijk. Een mens kan niet op twee plaatsen tegelijk zijn. Dat wordt altijd schipperen. Daar kies ik niet voor. Maar al wil ik het niet, ik kom het nu toch tegen.

Toen mijn vriend voor drie en een halve maand naar een holistische leefgemeenschap vertrok, bleef ik hier. We bellen elkaar bijna elke dag. Zodoende verdeel ik mijn aandacht nu toch. Ik hoor verhalen over mensen die ik niet ken op een plek die me vreemd is. Dat is raar. Dus moet ik er toch maar eens heen vind ik. Ik pak mijn rugzak in en ga op pad. Het is vier uur reizen naar de Vlierhof, net over de Duitse grens, vlakbij Nijmegen. Ik word met open armen ontvangen. Mijn vriend omhelst me, anderen schudden de hand of lachen vriendelijk. Ik spreek met diverse bewoners en overal is werk te doen. Aan de gebouwen, langs het pad, in de moestuin. Er staan iets minder brandnetels dan thuis en er groeien even veel vlierstruiken. Ik help met het schoonmaken van het gastenverblijf en zet een houten vloer in de was. Ik geniet van al die bedrijvige handen en de dag is snel voorbij. ’s Avonds aan tafel spreek ik hardop mijn twijfel uit, om morgen weer weg te gaan. Ik zie mensen knikken en grijnzen en de één na de ander wil me overhalen om te blijven. Met moeite hak ik de knoop door: Ik ga wèl terug.

Ja, de hele wereld is mijn thuis en ik kan met veel mensen door één deur. En mijn vriend is nu ergens anders dan waar ik ben. Maar ik kan niet overal zijn.

Waarom ga ik terug naar huis? Het is niet alleen de band met het weidse Friese land, er is een extra reden voor. Ik heb me voorgenomen mijn buren te helpen en dat doe ik ook. Ik wil naar Frijlân, het kleine ecodorp waar ik in 2018 bijna een jaar verbleef. Ik sta de volgende dag vroeg op. Het is niet heel ver, maar toch een paar kilometer. In het open landschap kan je het oranje pannendak van verre zien. Linea recta lijkt het dichtbij. Je zou een leuke route kunnen nemen er naar toe. Aan de overkant van de Zwette is een fietspad, dat leidt tussen een sloot en de trekvaart door. Linksaf en vlak voor de kleine brug naar rechts, dan ben je er zo. Maar ik kan niet over het fietspad, er is geen boot vrij om over te steken en er is ook nog geen pontje. Dus fiets ik om, over de weg, door de dorpen. Als vanzelf gaan mijn trappers rond. De lucht is vochtig en staat bijna stil. De wijde hemel is weldadig. Wat een ruimte! Witte wolken drijven door het blauw. In de wei grazen schapen en op het hok staat een pauw zonder staart. Dat herinnert me eraan dat het weer herfst wordt. Ik sla af, het bekende pad in. Het oranje pannendak, dat ik thuis al kon zien, komt steeds dichterbij. Ik rijd langs de oude stal het erf op, zet mijn fiets neer en trek mijn vest uit. Een zacht briesje verkoelt mijn bezwete hals.

Aankomen is thuiskomen. Frijlân is een gastvrije plek geworden waar je kan oefenen in zelfvoorzienend leven. Er is hart voor de natuur. Dat zie je. De groene stip op de kaart wordt steeds groter. Op het erf lopen mannen en vrouwen rond. Een jongen begroet me lachend. Hij heeft er zin in. En zo vieren we de dag. We gooien met vergane strobalen, en scheppen containers leeg met iets wat twee jaar geleden stront en zaagsel was. Een oudere vrouw kijkt fronsend toe, als ze ziet dat ik zonder handschoenen werk. Ik leg uit dat stront die al zo lang vergaan is, niet vies meer is. Het is prachtige aarde aan het worden. We mixen alle ingrediënten op de grote hoop en pluizen wat klonten stro uit elkaar. Het is een composthoop om trots op te zijn. En als de spades en hooivorken terug de schuur in gaan, is er soep. Ik boen mijn handen met water en zeep en loop naar de grote houten tafel. Die zit vol mensen. De gastvrouw straalt. “Is dit niet mooi? Eèn en al levendigheid!” Vlak voor mijn neus staat een dampende kom. Ik lach haar warm toe.

Een mooie wereld maken we stap voor stap, met elkaar. Dat gaat het beste als je bent waar je bent, onverdeeld en toegewijd. Soms is dat lastig. Dit verhaal van mij is maar een voorbeeld. Ook jongeren in onze tijd zitten er vaak mee. Dat je niet weg wilt, maar toch moet. En omgekeerd precies hetzelfde. Dat hoor je ook op Frijlân terug. Sommigen zouden graag bij familie en vrienden zijn, op geboortegrond. Dat kan meestal niet. We worden uit elkaar getrokken. Hoe blijf je trouw aan jezelf? Die keus te maken, dat is een hele opgave. Maar wie zich verdeeld voelt en de keus niet maakt, vindt geen grond onder de voeten.

PS: Zijn er jongeren uit Jellum en Bears die graag in de buurt zouden willen blijven wonen in een tiny house? Dan zou ik je graag ontmoeten. Ook jongeren uit andere dorpen zijn welkom voor een kop thee. Ik wil hier graag meer over horen en meedenken.

.

.

“”

Op de markt gebeurt het

.

.

Cultuur hoort met voedsel verbonden te zijn. Zelfs het kopen ervan zou eigenlijk iets feestelijk moeten hebben. Dat vind ik op de markt.

Wil je liever luisteren? Klik dan op de knop onderaan het verhaal.

.

Ik ben laat. De dag is snel voorbijgegaan. Nu Dick er niet is, doe ik heel andere dingen. Ik heb thee gedronken bij een buurvrouw. Natuurlijk heb ik de pompoenen verzorgd en ook een stukje van de camping gewied, waarbij ik tot mijn verrassing kattestaarten ontdekte. Ze waren nog klein en zaten verborgen onder massa’s kleefkruid en hoog opgeschoten brandnetels. Die heb ik allemaal weggehaald. Heel voorzichtig. Wat zullen ze straks mooi bloeien, nu ze de ruimte hebben! Ik houd van de lange paarse bloemen en de bijen die er op afkomen. En vlinders… Steeds meer ontdek ik er. Hele kleintjes nog, allemaal smalle puntige blaadjes. Ik ga er helemaal in op. Het is al half vier geweest wanneer ik met bedenk dat ik nog naar de markt wilde. Het is al half vier! Ik pak mijn fiets en in stevig tempo ga ik er van door. Eerst over de Hegedyk, dan door de stad. Ik ga over asfaltwegen en tussen bedrijfsgebouwen door. Bij het station linksaf, dan ben ik er. De biologische markt is ’s middags rustig, ik kan gewoon met de fiets aan de hand de kramen af. Eerst naar Bakker Bolhuis. Ik weet nu dat “bôle” brood betekent in het Fries. Is het dan eigenlijk Bakker Broodhuis? Dat moet ik eens vragen. Het echtpaar begroet me allerhartelijkst en roepen onmiddellijk : “Daar is de zangeres! Melvin, ze wil graag een duet met je zingen!” Ik schrik op. Aan de andere kant van de kraam staat inderdaad Melvin met zijn gitaar. Ja, ik heb al een paar keer meegezongen, vanaf de kant. Ik houd heel veel van meerstemmig zang. Vier jaar had ik zangles, maar nooit vond ik de juiste mensen. Ik heb de droom om te zingen al jaren in de koelkast gezet. Maar de sfeer op deze markt is warm en ingevroren zaken smelten al gauw. Melvin loopt gelijk naar me toe. “Ah, daar is de tweede stem!” Ik pak twee zware oerbroden uit de hand van de bakker, maar tegelijkertijd staat de muzikant al vlak naast me te spelen. Hij zingt “You never walk alone” en verwacht dat ik inhaak. Eindelijk leg ik dan mijn boodschappen opzij en ga naast hem staan. Dat had ik natuurlijk gelijk moeten doen. Ik haal de tweede stem vol en diep uit mijn buik. Het klinkt prachtig samen.

Melvin speelt maar één liedje met me. Jammer. Sommige kramen beginnen al op te ruimen. Het was kort maar prachtig. Ik heb niet alleen gezongen, maar ook met allerlei marktlui gepraat. Ik voel me thuis. Een goeie markt is zo belangrijk. Hier kan ik groenten, granen, knollen, kolen en fruit kopen, helemaal zonder plastic. Zelfs noten en rozijnen zijn er te krijgen in een papieren zak. De mensen zijn aardig, mededeelzaam en maken grapjes. En er is muziek! Ik begin het steeds meer te beseffen. Een goeie markt is voor mij een stuk cultuur. Cultuur hoort voor mij met voedsel verbonden te zijn. Zelfs het kopen ervan zou altijd iets feestelijk moeten hebben. Zoals hier, op vrijdag in het centrum van Leeuwarden. Volgende week kom ik weer, maar dan vroeger. Een mooi stuk cultuur laat ik niet stikken.

.

.

.

Snakken naar de dans

.

.

“Ik hoorde sommige mensen praten over Coronabevrijdingsdag. Dat ze er een groot feest van willen maken… Wil jij dat ook?” (Je kan ook luisteren naar dit verhaal, zie de knop onder de tekst!)

.

Op de markt hebben ze hele mooie aardperen. Speciaal daarvoor ben ik gegaan, vandaag. Ik weet dat deze twee keer zoveel kiemkracht hebben door een speciale veredeling. Nu staat mijn fiets tegen de bagagekar geleund en ik pak de schat uit de fietstas. Het is wel twee kilo, gehuld in een bruine kartonnen zak. Het is altijd een uitstapje, om naar de markt te gaan. Je spreekt boeren en handelaren en dat vind ik inspirerend. Ik ben net thuis en loop over het platgetreden pad, door het lange gras, naar mijn landje toe. Ik zet de zak pootgoed bij het hek en kijk om me heen. Na een grijs begin is de zon gaan schijnen. Het gras is nat, maar daar heb ik geen last van, met mijn hoge laarzen aan. De regen is eindelijk weggetrokken en de hoge halmen groeien hard en de brandnetels ook. Slakken hebben zich door het vocht sterk vermenigvuldigd en ik zie ze overal lopen, tussen het plant en zaaigoed, op het kronkelpad, en op de uitgetrokken bergen brandnetels en gras. Drie keer per dag ga ik overal langs om ze te vangen en bij de sloot weer uit te zetten. Ik weet nu waar ze vandaan komen. Onder de brandnetels groeit mos. Als je dat wegtrekt zie je witte glazige bolletjes. Ze lijken precies op de bolletjes die vroeger in de vullingen van onze vulpen zaten. We spaarden ze. Daarvoor moest je veel geduld hebben, want zo’n pen is niet zomaar leeg. Dit zijn er veel meer! Daar komen straks ontelbaar veel slakjes uit. Ik scheur een lap mos weg en ontdek nog zo’n kunstig bouwwerk van glazen bolletjes. Met mijn handen schep een hap grond weg inclusief het nageslacht van de slak. Dan gooi ik het ver weg, het veld in.

Op dat moment zie ik iemand bij het hek. Een bekende gast, al weet ik haar naam niet. Ze zwaait uitbundig en ik loop naar haar toe. “Héé hoe is het! Ja, wij zijn op vakantie, eindelijk kan het weer eens, het wordt prachtig weer hè?” Ik kijk naar hun camper, die verderop achter de bosjes staat. Ze vertelt verder. “Ik geloof dat ik alles series op Netflix zowat gezien heb, in het afgelopen jaar. Ik ben blij dat we dadelijk weer vrij onze gang kunnen gaan. Weg van het beeldscherm! En ga jij ook nog ergens heen? Friesland verkennen?” “Ik ben waar ik ben,” zeg ik vastbesloten. Ik wil haar meer zeggen, een blijk van herkenning geven, of een hart onder de riem. Ik zoek naar woorden. ,Ik begrijp je denk ik wel,” zeg ik haar. “Ik voel het ook trekken. Van de week keek ik voor het eerst sinds lange tijd naar een film. De landschappen waren geweldig. Toen het afgelopen was ervoer ik het contrast. Wat stelt het gewone leven nou eigenlijk voor, dacht ik. Slakken rapen en brandnetels wieden. Het duurt zo lang voor het paradijs er is, dat ik voor me zie! Het groeit traag en met tal van obstakels. In die film was alles er al. Met muziek en al. Heerlijk. Het is zo verleidelijk om daarin te vluchten!” Ik stop met praten. Ze kijkt me aan, in afwachting of ik nog meer ga zeggen. Haar donkere krullen wapperen in de lichte bries, die er hier bijna altijd is, in dit open weideland. “En jij?” vraag ik. Ze kijkt me verward aan. “Wat bedoel je?” Ik zoek naar woorden. “Ik hoorde sommige mensen praten over Coronabevrijdingsdag. Dat ze er een groot feest van willen maken… Wil jij dat ook?” Die vraag komt onverwacht. Peinzend leunt ze over het stalen hek heen en staart in de sloot ernaast. Een kikker kwaakt kneuterig voor zich uit, maar ik zie hem niet.”Ik weet het niet,” zegt ze. “Ik zou ook wel willen blijven waar ik ben. Net als jij. Heel geduldig. Maar mijn wereld is zo klein en er is zo weinig natuur. We snakken ernaar. En naar muziek en dansen op het strand. Het lijkt allemaal zo lang geleden!” Ik kijk haar aan. “Er zullen velen zijn zoals jij. Het duurt lang. Het leven is ingewikkeld geworden. De problemen zijn nog lang niet voorbij. Maar we zullen zien wat het ons brengt. Ik houd me in elk geval bij mijn voornemen.” Ze knikt bevestigend. “Ik wens je veel succes. Ik hoop dat ik dat ook kan, op een dag.” Ze is even stil en gaat dan verder. “Zullen we op een dag écht iets te vieren hebben? Dansend op het strand? Een dag dat alles goed is?” vraagt ze me en gaat door, zonder het antwoord af te wachten. “Ik hoop het,” zegt ze zacht. De kikker kwaakt hard terug, als een plechtig “Amen.”

.

Luister hier naar het verhaal.

.

.

Het leven dichtbij huis hoeft niet saai te zijn. Madelon Oostwoud laat zien wat een weelde aan eetbare planten je kan laten groeien in slechts een kleine stadstuin.

Leven dat groeit onder je voeten.

.

Het water verbindt ons

.

.

De strijd tegen het water zit diep ingesleten. Voor boer Sjoerd met zijn grutto’s, betekent dat heel veel werk. Via het grondwater is alles met elkaar verbonden. (Luister naar het voorgelezen verhaal via de link onderaan de tekst.)

“Dit is geen openbare weg hoor!” Het is een jonge boer op een heel klein trekkertje. Verstoord kijkt hij naar de fotocamera op mijn buik. Ik lijk dik door alle kleren die ik aan heb. Mijn muts heb ik ver over de oren getrokken. De boer heeft geen muts. Een verwarde bos krullen steekt uit boven het stuur van de tractor. Dit is onze eerste kennismaking. Ik ben met Jeroen en Christien op pad. Jeroen, de gedreven greppelkenner, die werkt voor Sjoerd. Zo heet deze zesentwintigjarige boer. Christien staat naast Jeroen te luisteren, met de filmcamera in de hand. Ze heeft me al verscheiden malen opgezocht. Ze studeert Culturele Antropologie, en heeft een project over zelfvoorziening. Onze voedselvoorziening lijkt daarin cruciaal te zijn. Haar haren wapperen in de bries. Hoewel het bijna mei is, staat er nog steeds een koude noordenwind. De grutto’s en kievieten in de wei trekken zich er niks van aan. Die zijn alweer druk aan het broeden. Ja, ook daarvoor komen wij, en om dit oude greppelland te zien, het land van weidevogels, dat de jonge boer beheert en beschermt.

“Ik kom hier kijken,” zeg ik. ,Als het mag. Ik was benieuwd naar je land. Jeroen heeft er veel over verteld. \?., ” Sjoerd knikt. “En waarvoor maak je foto’s?” Ik leg hem uit wat ik doe. “Ze zijn voor mijn blog. Het gaat erover dat we een plek hebben waar we thuishoren. Zoals jij ons hier laat zien.” De boer knikt en zijn houding verandert ogenblikkelijk. “Ben jij niet van dat Wandelhuis? Jij plant bomen, toch?” Ik ben verbaasd dat hij me herkent. “Dat klopt. Ze denken dat ik een reiziger ben. Zo stond het in de kranten.” Grijnzend kijkt hij me aan.”Maar je bent nog steeds hier!” Ik doe een paar stappen dichterbij. We staan nu met zijn drieën om de kleine tractor heen. “Haha. Ik ben helemaal geen reiziger. Ik heb maar één keer een lange reis gemaakt, drie maanden door Friesland.” Sjoerd kijkt even naar de onverharde weg, die voor hem uit naar de boerderij leidt. Dan kijkt hij me opgewekt aan. “Ik ben ook wel eens op reis geweest hoor! Naar Australië. Maar ik ben gauw weer teruggegaan. Er was thuis zoveel te doen! Maar nu ga ik verder. Kijk maar rustig rond hier.” Hij kijkt even naar Christien, met haar camera. Zij zal zijn boodschap vastleggen en de wereld insturen. Het land vertelt een eigen verhaal en Jeroen is onze gids. Met sympathie kijk ik de jonge boer na. Ik houd van zijn directe toon.

Wij lopen de golvende weide op. Greppels en sloten zijn hier niet recht, zoals bij boer Jochum. De grond van Jochum is drooggelegde bodem van de Middelsee. Dit is het oude land aan de andere kant van de Hegedyk. De glooiingen lopen onvoorspelbaar in kronkels en bochten, gevormd door aarde en water. Het land is van zichzelf, oorspronkelijk. Hier dienen de mensenhanden het land, in de wetenschap van dat wat je geeft, ook bij je terugkeert. Het is de zorg om het web van leven, waardoor je uiteindelijk zelf gedragen wordt. Boer Sjoerd begrijpt dat. Dit is ook het hart van de principes van permacultuur. Hij zorgt voor de grutto’s. Om ze te beschermen tegen marters, vossen, ratten en katten, heeft hij een lang hek van schapengaas om het land gezet. Het is wel 4.5 kilometer lang, en staat onder stroom. Het moet steeds gemaaid worden, anders lekt de stroom weg via het lange gras. Het is ontzettend veel werk. Dat moet wel, anders zijn er straks geen grutto’s meer.

Jeroen loopt halsreikend voor ons uit. “Zie je die greppel verderop? Hij staat al bijna droog. Eigenlijk moet hij natter zijn. Dan kunnen de vogels er voedsel vinden.” Behalve het hek, is ook het water een zorg. Sjoerd en zijn vader pompen het omhoog, met een solarpomp. Dat gaat aan de lopende band door. In maart heeft het waterschap weer dramatisch veel water weggepompt uit het land. Terwijl er in de zomer steeds langere periodes van droogte zijn. Terwijl de regens steeds meer in één keer vallen, als slagregens, die de uitgedroogde korst van klei niet meer op kan nemen. Toch blijft het Waterschap wegpompen, uit gewoonte. De strijd tegen het water zit diep ingesleten. Het water spoelt weg.

Voor Sjoerd betekent dat heel veel werk. Via het grondwater is alles met elkaar verbonden. Je kan het niet wegpompen en het land van Sjoerd overslaan. Sluizen en dammen helpen niet om het bij je te houden. Grondwater kent geen grenzen. Dat is de hele ellende. Als het verdwijnt, verdwijnt het overal.

“Maar waarom zijn die grutto’s nou zo belangrijk”, vraag ik Jeroen. Ik stel me voor dat ik een boer ben. Elke boer moet eerst aan zichzelf denken om het hoofd boven water te houden. Natuurlijk is dit de eerste vraag die je dan stelt. “Wat heb ík daaraan? Je kan ze toch ook gewoon uit laten sterven? Als wij maar brood op het bord krijgen.” Jeroen herhaalt wat ik zelf eerder gezegd heb. “Via het grondwater is alles met elkaar verbonden. De grutto’s zijn het meest kwetsbaar. Ze hebben gezond land nodig, voor voedsel. Het leven is een web! Wij maken daar ook deel van uit. Als de grutto’s uitsterven is dat ook voor onze voedselvoorziening geen boodschap waar je blij van wordt. De gevolgen zie je misschien niet direct op je bord. Het duurt langer. Maar we moeten nu al koers wijzigen, anders wordt het heel moeilijk. Als we naar de grutto’s kijken, kijken we naar onze eigen toekomst.”

We lopen terug naar de weg. Jeroen slaat af naar links, hij gaat Sjoerd helpen met mest scheppen. Christien en ik bekijken de permacultuurtuin. Het is een klein stuk grond, in de vorm van een driehoek. Van alle kanten is het omringt door riet, en aan één kant glinstert het water, dat van daaruit in een natuurlijke bocht verder stroomt. Hier en daar die ik een ondiepe, zelfgegraven greppel. Ik pak de zwarte grond in mijn hand en het voelt soepel en vochtig aan. We wandelen langs de palmkolen en prei en kijken naar de kersenbomen, die nog niet in bloei staan. We kijken onze ogen uit. Wat een prachtig plekje.

Doorgaan op land dat in zijn natuurlijke staat is gebleven, is veel makkelijker dan verstoorde bodems te moeten herstellen. Daar is tijd voor nodig en wijsheid. Het beste is om mee te gaan met wat er al is. Je te verbinden met je eigen bodem. Mensen horen bij hun grond, net als de grutto’s die terugkeren om te nestelen. Sjoerd hoort bij dit land als geen ander. Mensen zoals hij worden steeds zeldzamer. Je hoeft het niet met alles eens te zijn wat hij doet. Daar gaat het niet om. Maar laten we ze koesteren.

.

.

In dit artikel lees je meer over permacultuur vanuit een andere cultuur. De principes komen overeen en vooral het eerbaar oogsten wil ik graag helpen uitdragen. Ik leerde dit van mijn moeder. Maar voor velen is dit niet zo vanzelfsprekend. https://chantalvangenderen.com/artikel-permacultuur-magazine-eerbaar-oogsten/

Al die vormen en smaken!

.

.

Het leven openbaart zich overal anders en is nooit helemaal te temmen. Het verrast ons met bizarre vormen, oneindig in getal. En wij mensen zien het. Wij geven het een naam, maken associaties, die overal anders zijn en toch dezelfde behoeften vervullen. (Onderaan de tekst vind je de link naar het voorgelezen verhaal.)

.

Ik sta bij de groente op de markt. Het is al middag en het is rustig. Ze staan met zijn drieën achter de kraam en behalve mij is er maar één andere klant. Femke helpt me. Eén voor één geeft ze alles aan wat ik noem, tot ik al mijn boodschappen bij elkaar heb. De eerste bloemkool van het jaar, valappeltjes en een dikke vuile peen. “Ben je nog steeds Fries aan het leren?” vraagt Femke. Ze is oprecht geïnteresseerd, er is niet veel import die de moeite neemt om de originele taal te leren, een taal die toch uniek is en al eeuwen hier gesproken wordt. Leren hoeft ook niet, de Friezen spreken allemaal Nederlands en het is maar een enkeling die met me in zijn of haar moedertaal spreekt. Ik vind dat wel jammer. “Er is schroom onder de Friezen,”, zegt Femke spijtig. Het Fries is niet de enige uitstervende taal. Elke dag sterft er een taal uit. En daarmee sterven tal van woorden die de wereld beschrijven vanuit een heel eigen cultuur.

“Nee,” antwoord ik op haar vraag. “Ik leer weinig Fries meer. Het ligt stil. Ik ben bomen aan het planten. Dat heeft nu prioriteit. Het is veel werk en het moet nu gebeuren.” Ze kijkt me opgewekt aan. “Hoe heetten die kleine pruimenboompjes nou, die je hebt geplant?” Ik ben verrast dat ze dat nog weet. De pruimenboompjes zijn mij lief. Ik heb er honderd meegenomen naar Friesland, ik heb ze een jaar lang verzorgd tot ze een flinke wortelkluit hadden. Ze hebben op diverse locaties een plek gevonden en ze doen het allemaal goed. “Kerspuim,” zeg ik dan “Maar ze noemen ze ook wel kroosjes. Klein en geel. Is er een naam voor in het Fries?” Femke denkt even na. “Ik denk dat ik het wel weet. Misschien is het de Wichtprume. De Groningers noemen ze ook zo. Een wicht is een meisje.” Terwijl ze vertelt kijk ik even opzij. De andere klant is ondertussen klaar. De man die haar hielp komt naar ons toen om te luisteren waar we het over hebben. Fruit en alles wat er te maken heeft, hij kan er geen genoeg van krijgen. Femke vertelt verder. “Ze heten zo omdat ze een spleetje hebben. Net als een k…..” Onbekommerd noemt ze het woord. De luisterende groenteman verschiet van kleur en kijkt alsof hij een oorwurm heeft ingeslikt. Ik schaterlach. De man schiet met een scheef lachje bij ons vandaan, naar de andere kant van de kraam. ”Hier hoor ik niet bij hoor!” roept hij. Femke en ik lachen uitbundig.

Dit is een moment wat ik koester. Het is sprankelend van vitaliteit, het is een voorval dat ook duizend jaar geleden had kunnen gebeuren. Het leven in al zijn vormen prikkelt onze fantasie, we hebben in al die eeuwen talloze woorden gegeven aan het voedsel dat groeide uit onze eigen bodem. Het leven openbaart zich overal anders en is nooit helemaal te temmen. Het verrast ons met bizarre vormen, oneindig in getal. En wij mensen zien het. Wij geven het een naam, maken associaties, die overal anders zijn en toch dezelfde behoeften vervullen. Dat kunnen we. Dat maakt ons mens. Althans, zo is het altijd geweest! Laat het weer zo zijn. Alleen dan keert de vitaliteit terug. De grote variatie in ons voedsel hoort verbonden te zijn met onze oorsprong. Lang leve de vrije komkommer die gewoon krom mag zijn, de tomaat die groeit als een hartje, de verbazing over de zachte perzik en al dat fruit in ontelbare vormen en smaken. Laten we nooit ophouden daar namen aan te geven, het laten groeien, het te bezingen. En laten we tegelijkertijd de talen koesteren die al dat leven hebben beschreven. Voor het te laat is.

Ik betaal en stop mijn tassen vol. Terug naar huis. Terug naar mijn spade en het verhalenpad.

.

Ubuntu aan de Oudegracht

.

Uiteindelijk zitten we met zijn allen in hetzelfde schuitje.

.

Ubuntu komt uit Zuid Afrika. Het gaat om een diepgeworteld besef dat we in alles met elkaar verbonden zijn. De Ubuntu-geest zegt: ‘ik ben, omdat wij zijn’. Ook in Utrecht vind ik het terug, op de plek waar ik mijn wortels heb. (Luister naar het voorgelezen verhaal door op de link onderaan te klikken.)

.

Op een geelblauwe OV fiets rijd ik het station van Utrecht uit. Op de brug naar het centrum sta ik even stil om te kijken naar het water in de singel, die opnieuw is uitgegraven. Het is al meer dan twintig jaar geleden, dat we een referendum hadden over de uitvoer van dit plan. Het stukje vierbaansweg dat hier ooit onder de grond verdween, is nu niet meer dan een dwaling in de geschiedenis. Hoeveel dwalingen moeten we maken, om te ontdekken wat van waarde is? Ik kijk naar de grote bomen die pas langs het water zijn geplant. Dan fiets ik verder. Ik heb honger. Hier vlakbij kan ik een biologisch broodje kopen. Dat is al decennialang zo.

Als ik de Zadelstraat in fiets, is tot mijn verbazing de Groene Winkel weg. Er is nu een kledingwinkel. Wat raar. Wie begint er nu een kledingzaak in deze tijd. Dat heeft toch geen prioriteit?? Ik besluit om door te fietsen naar mijn eigen buurtje, de Twijnstraat. Daar is ook een biologische winkel. Ik steek de Oudegracht over, langs de Donkere Gaard en de Lichte Gaard. Het is stil. Terrasjes zijn leeg en er loopt maar een enkeling op straat. Ik slalom weer terug naar de overkant van de Oudegracht. Uiteindelijk nader ik mijn doel en fiets de vertrouwde kleine straat in, die daar al meer dan duizend jaar winkelstraat ligt te zijn. Ik zet mijn fiets neer en ga Ecoplaza binnen. Althans, dat denk ik. Het hoekje van de groente ligt erbij zoals altijd. Ik hoef geen groente en loop door. Dan word ik overvallen door een veelheid aan producten en uitstallingen en de overheersende kleur geel. Verdorie, ik ben in een Jumbo! Ontdaan ga ik naar buiten. Allebei de biowinkels weg. Hoe kan dat nou?

Alles verandert. Veel kleinschaligheid gaat op in grote ketens en anonieme winkels. Gelukkig is er nog de Werf. De plek aan het water van de gracht, waar mijn wortels liggen. Waar de creatieve Willem woont in mijn oude huis, naast zijn buurman David. Soms hoor je hun muziek zacht door de werfdeuren heen. De klanken zwerven over het glinsterende water van de gracht. Alles is stil, de avondklok heeft reeds geluid. Dit is de wereld onder de straat, die je pas ontdekt als je de trap afloopt. In de middeleeuwse catacomben huizen hier nog altijd creatievelingen. Al jaren! Onder de oude bomen is dit een vrijplaats, een bolwerk dat zichzelf steeds vernieuwt. Maar het zijn oude wortels, die de warme glans geven aan dit straatgezicht. En daar, in de hoek, daar zit Jules.

Ik zet mijn fiets neer tegen de reling van de brug en kijk naar beneden. Het is de grijze beeldhouwer, die ik als eerste zie. Nog altijd werkt hij voor zijn kleine werfkelder aan zijn houten beelden. In weer en wind is hij dagelijks buiten, onder een driehoekig wit zeil. Hij is niet vaak alleen. Er zitten nu vijf mensen om hem heen. Twee dames praten aan de picknicktafel. Naast hen liggen van die gekronkelde takken, die ze vaak voor bloemstukken gebruiken. In de hoek liggen er nog veel meer. Twee meter verder is een jonge vrouw aan het werk. Haar werk staat op een hoge boomstronk. Met de beitel houwt ze gestadig aan een beeld vol bochtjes en bollingen. Naast Jules zit een iets oudere vrouw met stijl donker haar. Ze kijkt me ernstig aan. Maar het meest verrast ben ik door de aanwezigheid van een grijnzende zwarte man, in vrolijke kleuren gehuld. Iedereen kijkt hoe ik de trap afkom.

“Wat een gezellige boel hier,” groet ik het gezelschap. “Dit is het enige gezellige plekje in het hele centrum”, vervolg ik, terwijl ik om me heen kijk. Mijn stem klinkt vastbesloten en trots. Ja, trots ben ik op mijn oude buurman, die hier nog altijd werkt. Het rustige geklop van zijn beitel dat al dertig jaar of langer tussen de huizen klinkt. Ik voel me thuis bij zijn eenvoudige manier van leven, en ik heb bewondering voor hem. Steeds weer redt hij het, om van zijn beelden rond te komen. De zwarte man heeft ook een beitel in de hand. De andere steekt hij op naar mij. Ik groet hem vrolijk terug met een handgebaar. Dan kijk ik om naar de donkere vrouw die zit te wiebelen op haar stoel. Zij wil ook kennis maken. “Ik ben Jaqueline,” zegt ze, nog steeds even ernstig. Ik noem mijn naam en ga op de enige lege stoel zitten. Behalve de mensen, is het de boomspiegel die mijn aandacht trekt. Het is met aandacht ingericht tot een mooie tuin. Ik zie longkruid, varens, gele dovenetel… “Mooi zeg, al die plantjes,” zeg ik hardop. Jules wijst naar de zwarte man. “Dat heeft hij gedaan”. Ik lach de man toe, opnieuw verrast. “Dat deed ik vroeger,” zeg ik. “Toen ik hier nog woonde.” Op dat moment komt er iemand uit de deur vlak naast ons. Het is een vitale lange man van een jaar of zestig. “Mag ik bij jou mijn telefoon opladen?” vraagt hij. Jules knikt en de lange man duikt behendig door de kleine deuropening de stoffige werkplaats in. “Wie is dat?” vraag ik. “Hij is mijn buurman,” zegt Jules. “Hij heeft het gekraakt. Een werfkelder zonder elektra en zonder verwarming. Knap hoor, deze winter, met die kou.” Jules kijkt in gedachten voor zich uit. In de gracht zwemt dezelfde gans als vorig jaar, samen met twee eenden. Hoewel ik deze plek zó goed ken, ben ik er stil van hier weer te zijn. Alles lijkt hetzelfde en toch is het anders. De wereld is veranderd. En door al die veranderingen, krijgt deze plek een eeuwigheidsglans. Het is als een parel in een oester, beschermd door de oude werfmuren en de kruin van de moerbeiboom. Beschermd door de mensen die hier zijn. Het is als een Lothloriën van Tolkien, een plek buiten de tijd. Je zou dit overal ter wereld zou kunnen treffen, waar men zichzelf blijft en waar creatieve intelligentie zich thuis voelt. Je vindt er mensen van allerlei afkomst. Dit had in Afrika kunnen zijn, of in Australië.

Wat is van waarde?

Mensen met weinig geld moeten wel creatief zijn. Je bent meer aangewezen op elkaar. Doen wat bij je hoort kun je veel belangrijker vinden dan geld. Daar kies je voor. Een goeie omgang met je buurman ook. Toch gaat de wereld gebukt onder de mensen die in de ban zijn van iets heel anders. Geld, macht, roem. Iedereen mag fouten maken, daarvoor zijn we hier. We mogen gouden torens bouwen en weer afbreken. Naar de top klimmen en naar beneden donderen. Hele volksstammen dragen de gevolgen, door de lawine die er door ontstaat. Daar denk ik aan, terwijl ik hier zit. De straat boven me is stil. Het eens zo bedrijvige centrum van Utrecht ligt er verlaten bij. Maar de verbreding van snelweg moet doorgang vinden, verderop, bij Amelisweerd. Ondanks die gedachte ontspan ik me, en kijk tevreden naar de stoppelbaard van de beeldhouwer naast me. Goddank zijn er nog altijd plekken als deze. Plekken buiten de tijd, waar creatieve gastvrijheid door vele handen wordt gedragen. Dit moet Ubuntu zijn. Ik ben, omdat wij zijn.

.

.

.

“Umuntu Ngumntu Ngbantu: “Ik ben…. omdat wij zijn!”

Ubuntu is een van origine (Zuidelijk) Afrikaanse existentiële wijsheid. Wij in onze wereld kunnen er veel van leren. Het gaat om een diepgeworteld besef dat we in alles met elkaar verbonden zijn. De Ubuntu-geest zegt: ‘ik ben, omdat wij zijn’. Zet hiertegenover onze westerse Descartes-overtuiging: “ik denk dus ik besta”, en ervaar hoe weinig ruimte er in die gedachte zit! De geest van Ubuntu leidt ons naar de transitie die we nodig hebben. We kunnen het vertalen naar onze organisaties en communities. Dit, opdat mensen weer gaan vertrouwen in de kracht van het dialoog.

.

.

.

22-12-21: Verbreding snelweg Amelisweerd gaat niet foor. https://www.trouw.nl/cs-b82db938

Onafhankelijkheidsdag

.

.

“Wanneer vertrek je?” vraagt de kaasboer mij, terwijl hij de kaas uit de kleine vitrine pakt. Ik ben de enige die bij zijn marktkraam staat en hij neemt graag tijd voor een praatje. Morgen is hij weer hard aan het werk op de boerderij. “Op vier juli,” zeg ik. “Ah, op independenceday, july, the fourth.” Dat wist ik niet. Ik lach uitbundig. Het is nu niet alleen de onafhankelijkheidsdag van de Amerikanen, maar ook die van mij.

Maar wat me het meeste boeit, hoeveel boeren, mannen en vrouwen kiezen er nog meer hun eigen weg? Wat betekent onafhankelijkheid voor mensen in deze tijd, waarin de druk van buiten af steeds sterker wordt, door alle veranderingen in economie, maatschappij en klimaat?

Het is een week voor mijn vertrek. De zon schijnt en er waait een frisse wind. Ik wil net de kwast oppakken om de bagagewagen te schilderen, wanneer er iemand aan komt lopen. Het is Cythia, één van de vrouwen uit het dorp die ik ontmoette tijdens een wandeling. Nu staat ze glimlachend voor me en kijkt me vrolijk aan met haar wijze grijze ogen, omlijst door grijsbruine krullen. Rustig stelt ze de ene nieuwsgierige vraag na de andere. Straks vertrek ik. Waar kwam ik vandaan? Waar ga ik heen? Waarom doe je wat je doet? En onafhankelijkheid, is dat niet dat je in staat bent een oprechte keus vanuit jezelf te maken? Tegelijkertijd heeft het iets lichtvoetigs, zonder verwachtingen te zijn… Na een boeiend gesprek vertrekt ze weer. Een harde wind waait over het vlakke land terwijl ze verder loopt.

Niet veel later staat Femke voor mijn neus, nog een vrouw die ik ontmoette tijdens een wandelronde. De wind is gaan liggen en de zon doet haar lange haar glanzen. Ik kijk haar aan, haar ogen stralen opgetogen. Ze wilde me persee nog een keer zien, zegt ze. Ze heeft veel te vertellen. Ze heeft pas haar baan op gezegd. Ze wil niet meer doen wat een ander haar opdraagt. Ze wil haar eigen keuzes maken. Hoe doe je dat? Het is spannend. Bij het afscheid vraag ik haar of ze me op de hoogte wil houden als er iets bijzonders gebeurt. Dat doet ze graag. Maar tegelijkertijd zie ik een glimp van onzekerheid in haar ogen. Alsof ze denkt, “wat zou dat dan in godsnaam worden? Waar ga ik heen? Ik heb geen idee….. “
Toch heeft ze de sprong in het diepe genomen. Terwijl haar omgeving haar voor gek verklaart. “Ik moet wel,” zegt ze. “Niks dappers aan!”

Een spiraal aan ontmoetingen is begonnen. Het cirkelen houdt niet meer op. Ja, de volgende ochtend al komt er vlak na het ontbijt nog een vrouw aanlopen. Opgewekt lacht ze me toe, in een licht kort zomerjurkje. Haar vel is gebruind door de zon, haar bruine krullen beginnen grijs te worden.
“Ooh, woon jij hier? Ik ben net aangekomen met mijn camper. Toen ik hier langs kwam dacht ik, wat een mooi zelfgebouwd huisje! Daar moet ik even gaan praten!” Ze heet Jeannine. Ze gaat haar huis verkopen en in een camper wonen. Ze gooit het roer helemaal om, onafhankelijk van wat de rest van de wereld er van vindt. Het is een heel avontuur, alleen het opruimen al. Haar huis heeft wel vijf kamers. Er is veel te doen. Maar nu is ze vrij. Jeannine heeft een hemels plekje gekozen, aan een steiger bij het water. De komende dagen gaat ze uitproberen hoe het is om in een camper te wonen. We zien elkaar nog wel.

Die avond speel ik op mijn piano. Voor het eerst probeer ik “Lang zal ze leven” te spelen, met de juiste akkoorden erbij. Het klinkt best goed. Vrolijk klinkt het lied door de open deur. Dan hoor ik opeens een stem.

“Ben je jarig? Ik heb taart!”

Daar staat de laatste vrouw van vandaag. Ze heeft worteltaart en rosé. We toasten, hoewel ik helemaal niet jarig ben en zij ook niet. “Op de reis!” roepen we. Glazen klinken en lachend drinken we, in het licht van de ondergaande zon.

.

Een spiraal van ontmoetingen

.

.

Wie zal ik verder nog ontmoeten? Met wie dans ik de wervelwind, of volg ik de trage voetstappen van ons DNA? Alles is in beweging en ik maak er deel van uit. Goddank. Ik mag op reis.

Boer Jochum komt langs om te kijken of ik het goed maak, op mijn nieuwe plek. Hij kijkt naar mijn huisje. Hij kijkt naar de gekraakte wilg die horizontaal over het riet hangt. ”Die valt in elk geval niet meer op je dak, want die is al omgevallen,” zegt hij laconiek. “En goed dat je verderop staat en niet hier. Ik had hier al een hoop kleine boompjes gezien. Die wil ik laten groeien om uit te planten.” Ik kijk naar de plek bij zijn voeten. Tussen het fluitekruid zie ik inderdaad allerlei andere blaadjes. “Je kunt wel een boomkwekerij beginnen,” zeg ik hem. “Nu tiny forests zo populair beginnen te worden is daar straks vast veel behoefte aan. Hoeveel goeie bomengrond heb je hier in de buurt? Niet veel toch?” Jochum lacht. “Goed idee, dan beginnen we een nieuwe tak!”

Ja het is een tijd van vernieuwing en oude dingen staan in een ander licht. Jochum is altijd al bezig met bomen, maar er waren weinigen die het zagen. Zien maakt wakker, maakt aktief. Vanzelfsprekendheden worden doorbroken en krijgen nieuw leven ingeblazen. Als een rondcirkelende dans, die steeds sneller gaat. Als een boom die groeit door zonlicht en regen. Als een spiraal van vernieuwing.

Een dag later heb ik opnieuw een ontmoeting die me aan het denken zet.

Het is een bewolkte dag en ik zit binnen te lezen. Dan zie ik Hillegonda onder mijn raam. Ze loopt naar de deur en klopt. “Mag ik erin? Ik ben nog nooit binnen geweest!” roept ze. Ik vind het maar wat leuk dat ze spontaan langskomt en roep “JA!” Ze opent de onderdeur en doet twee stappen op de houten vloer. Ademloos kijkt ze rond. “Wat is het hier stil! Al het geluid wordt gedempt…. heerlijk!” Met open mond staat ze te genieten en kijkt rond. Ik laat haar gaan en zeg alleen maar “Ja, dat komt door de zachte ronde vormen in het dak…”.
Na een poosje is ze klaar met kijken en gooit het tasje leeg, dat ze bij zich had. Op de bank liggen nu allemaal kettingen en hangers uitgespreid. “Weet je nog wat je zei toen je laatst bij ons zat? Je zei dat een ketting je niet stond, nou dat zullen we nog wel eens zien!” lacht ze. Ik kijk naar de uitstalling en hoef niet lang te denken. Ik kies een hanger in de vorm van een rechtsdraaiend spiraal.

Ik weet dat het een symbool is. Dat wist Hillegonda nog niet. Ze is blij met mijn dankbaarheid en zodra ze weg is duik ik dieper in de vorm. Wat betekent die voor mij?

De spiraalvorm keert overal terug, zo vormen planten hun stengels, steeds verder omhoog, zo kruipt de slak zijn huis in. Maar ook ons DNA en draaikolken en wervelwinden maken eenzelfde beweging. Als symbool betekent het dan ook persoonlijke groei en innerlijke vrijheid.
Het is een weten, dat wat je realiseert niet meteen zijn doel hoeft te raken. Vaste gewoontes moeten doorbroken worden om vrijheid te creëren. Vaak moet alles daarna een tijdje rusten voor er iets gebeurt, voor je je creatie uit kan werken en je een poos later op hetzelfde punt uitkomt. De spiraal maakt zijn cirkels, steeds verder omhoog, tot het punt vanwaaruit je opnieuw een doorbraak maakt naar de volgende cirkel. Zo dans ik mijn dans. Zo verlaat ik mijn huis om te reizen en duurt het zeven jaar voor de wielen de weg op gaan.

Wie zal ik verder nog ontmoeten? Met wie dans ik de wervelwind, of volg ik de trage voetstappen van ons DNA? Alles is in beweging en ik maak er deel van uit. Goddank. Ik mag op reis.

.

Een plek om thuis te komen

.

.

Een plek om thuis te komen. Nu ik er ben, weet ik dat ik op reis kan gaan.

.

Met mijn ogen halfdicht geniet ik van het vroege licht dat door mijn koekoek schijnt. Slaperig mijmer ik over wat ik ga doen vandaag. Het is blogschrijfdag. Waar ga ik het over hebben? Gaat het over mijn vertrek op 30 mei? Ik weet het nog niet en laat het maar even. Ik doe het deurtje van de bedstee open om de slaap eruit te laten waaien. Dan  stap ik mijn bed uit. Ik open de deur. Vlak voor het bordes zit een groepje kippen, die halsreikend naar me opkijken. Ze willen eten. Ik stap in mijn pyjama op het vochtige gras en doe mijn klompen aan.

 

.

 

.

De camping met de bomen, het lange gras, alles is nog in een vochtige stilte gehuld. De koele lucht van de ochtend is heerlijk. De kippen pikken driftig van de kruimels die ik strooi. Ik loop terug over het paadje, tussen de essen, lindebomen en de vlierstruiken door. Maar ik ga niet mijn huisje in. Nee, ik pak een paar dikke werkhandschoenen die een vast plekje hebben gekregen in de bagageruimte onder mijn vloer. Ze liggen vooraan, ik kan er makkelijk bij. In mijn pyjama loop ik weer naar het kleine paadje. Het is zo hard als steen, door vele voeten en langdurige droogte. Rondom het pad staat het vol met speenkruid en fluitekruid. Hier en daar zie ik een teunisbloem en zelfs een kleine ooievaarsbek. Maar de grote overwinnaar is de alles overwoekerende brandnetel.

 

.

Wilde bijtjes op Ecocamping de Swetteblom

 

 

Overal in Nederland zie je hem, gestimuleerd door al die uitgespoelde mest, die door de sloten spoelt, zich mengt met het grondwater en onze bodem doordrenkt. Het is een netelige toestand. Mijn handen werken door. Ik trek ze uit of pluk ze af. Ik zie steeds meer wat onder de brandnetels vandaan komt en wat ik nu de ruimte geef. Ik zie het voor me, dit wordt een prachtplek, op deze oude, onberoerde grond. Een hemeltje voor bijen en insecten.
De zon staat al een stuk hoger aan de hemel, wanneer Maria haar yurt uit komt. Haar lange blonde haar glanst als een aureool om haar bruine gezicht. Haar helderblauwe ogen lachen en tientallen fijne lijntjes op haar wangen lachen mee. “Ik vind het zo heerlijk om te zien dat je zo lekker bezig bent! Wil je een kopje koffie met havermelk?” “O ja!” roep ik. “Koffie met havermelk vind ik het aller-allerlekkerste!”
Samen drinken we onze koffie, niet aan tafel op een stoel, nee, we lopen langzaam het hele terrein over. We staan stil bij wat we zien, vertellen wat het ons doet en ik vertel wat ik ervan weet. En Maria blijkt een haarscherpe intuïtie te hebben voor wat de oude honderd jarige appelboom nodig heeft. Er komen herinneringen op en verhalen. Het is een prachtige wandeling.

 

.

 

.

Het is heerlijk, om alleen op het land te werken in de vroege ochtend. Maar ik werk ook graag samen met de boer. We planten boompjes. Jochum  werkt stevig door. Hij is een vitale man en je zou niet zeggen dat hij zeventig is. Hij doet elke ochtend oefeningen, net als ik en gedichten schrijft hij ook nog, in het Fries natuurlijk. Tussen het scheppen door, praten we over onze belevenissen en idealen, en zo komt van het één het ander. Boer Jochum wil minder plastic. Ik wil hem er graag bij helpen. Samen zullen we de ruimte bij de WC’s transformeren in een sfeervolle zithoek.

Zwart landbouwplastic hangt stoffig aan de balken. Vuilnisemmers en dozen met oud papier en karton liggen op een slordige hoop, gemengd met andere zooi die mensen kwijt wilden. Jochem maakt de ruimte helemaal leeg en gaat weg. Nu is het mijn beurt. Ik trek het plastic er af, maak er een pakket van en gooi het op de aanhangwagen, om af te voeren.
Ik kniel op het beton van het erf. Voor me ligt een dikke rol stof, gisteren bezorgd door de postbode. Het is prachtige stevige jute en dit gaat het plastic vervangen.

 

.

 

.

Terwijl ik mijn schaar zet in de dikke jute komt Berry aanlopen. “Wat een mooie stof,” zegt hij. Berry is de man van Hillegonda. Het donkergrijze haar hangt in de war om zijn hoekige gezicht. Zijn ogen kijken vriendelijk en nieuwsgierig de wereld in. Een wereld waarin genoeg te zien is, want hij is tuinman op een landgoed van 24 hectare. Er woont een echte freule. Berry is heel gelukkig met zijn allerliefste Hillegonda, maar ook met dit werk. “Met al die dassen en reeën om me heen, hoe zou ik me er ooit eenzaam kunnen voelen?!” zegt hij.  In zijn aanhanger ligt mooi kastanjehout, dat er vandaan komt. Het is een dikke schijf die uit het onderste van de stam komt. We maken er een stoere tafel van, besluiten we.

 

.

Jochum ziet graag het bordje in het Fries, “Sithoeke”.

.

 

Ik werk de hele dag door en aan het eind van de dag is de transformatie compleet. Jochum komt aanfietsen. Verbluft stapt hij af. “Ongelooflijk,” zegt hij.
In de verte komt Tineke haar woonwagen uit, een kleine vrouw met rood haar. Ze is hier net een paar dagen. Deze plek inspireert haar. Ze ziet van alles en haar handen zijn bezig als een bij. Als boerendochter komen er veel herinneringen omhoog, op deze oude grond. Ze komt hier straks ook wonen. Meewerken op de boerderij, dat lijkt haar hartstikke leuk. Haar kinderen zijn het huis uit en nu kan ze doen wat haar hart haar ingeeft. Ik zie hoe ze rondloopt en hier en daar een bloem plukt. En als ik even later weer kijk, staat er een prachtig wildboeket op de stoere tafel.

Alles klopt. Ik geniet met volle teugen. Dit lijkt op de chemie van transformatie. Dit is wat ik hoopte te vinden. Hier is het, nu. En we doen het met elkaar.

 

.

.

 

Maar ik zou toch vertrekken? Ja ik ga vertrekken. Dertig mei is de grote dag, over vijf weken al. En ik ga ook! Maar nu weet ik dat ik hier terug kan keren, waar mensen er naar uitzien dat ik er ben en waar we in de herfst samen vlinderstruiken gaan planten en andere bloeiende planten. En nu, pas nu, weet ik dat ik kan vertrekken. Reizen is prachtig. Maar vooral als er een plek is waar je thuis kan komen.

 

.

Koe en de os in de wei.

.

 

Trekker met kantelaar

.

 

.

 

Veld met Wiekies Wandelhuisje

.

.