Rituelen – Alowieke

Sjamanen gebruiken voor hun rituelen soms hout dat traditioneel heilig is. Het zijn meestal oude tradities van indianen, die letterlijk worden overgenomen. Ook bij ons. Het hout komt van bomen die steeds meer in hun voortbestaan worden bedreigd. Maar wensen meenemen het universum in, dat kunnen onze heilige bomen toch ook? Als het van jouw liefste boom komt, dan is de wens veel sterker.

Voor de luisterversie, klik op de knop onderaan de tekst.

Ik zit aan tafel bij Gina. Gina is kunstenares, met net zoveel hart voor de aarde als ik. Beiden kennen we de Oerfloed, een hectare grond aan de rand van Leeuwarden. Tussen de weiden valt het ruige bosje extra op. Het vormt een schuilplaats voor vele dieren, en de vrijwilligers die er werken, komen er graag.

“Ik heb me afgemeld van de vrijwillgersapp,” zeg ik. “Die stroom aan berichten, ik vond het veel te veel. Maar nou hoor ik helemaal niks meer!” Gina kijkt verrast op. “Oh, wil je dat graag? Laatst hadden we een maanfeest. Had je daarbij willen zijn? Dan geef ik het je de volgende keer door!” Ik beaam dat ik dat graag zou willen. “Het was zo bijzonder,” vertelt ze “Er was een vrouw die een heilig ritueel met ons heeft gedaan.” Dat boeit me. Er is een groeiende behoefte aan rituelen. Er komen veel mensen op af. Het doet iets. Wat? Aandachtig volg ik wat ze vertelt. “Ze had palissanderhout meegenomen.” Ik knik opgewekt. Palissanderhout, dat ken ik goed. Mijn man, die niet meer leeft, heeft mij ooit een mes gegeven, met een heft van palissander. Zo bijzonder vind ik dat bruinrode hout met de donkere strepen, het moet wel een toverboom zijn geweest, waar zulk hout vandaan komt. “Heb je die kleur gezien??” vraag ik gepassioneerd “Nee,” zegt ze. “Het was donker en ik zat er ver vandaan. We kregen allemaal een stukje, en dat moesten we in het vuur gooien.” Verbouwereerd kijk ik haar aan. “In het vuur? Wat zonde!!” Ze haalt haar schouders op. “Ja zie je, het is nou eenmaal heilig hout. Het hoorde erbij. Het vuur neemt de wens mee het universum in. Het heilige palissander kan dat.” Haar ogen stralen. De warme herinnering komt boven, aan dat mooie ritueel, dat hen die avond samenbond. De wensen voor de toekomst die fonkelden als sterren. “Maar kan dat alleen met palissander? Hebben we hier geen heilige bomen meer?” vraag ik verbaasd.

“Ja,” zegt ze nadenkend. “Het komt wel helemaal van een ander continent. Dat is een lange weg. En zulke bomen zijn er steeds minder. En wensen meenemen, het universum in, dat kunnen onze heilige bomen ook.”

“Het is zo dringend nodig, dat we de band met onze eigen bodem herstellen. We moeten ons land weer heilig zien te maken. Hoe kun je dit ritueel ook anders doen?” Stil kijk ik naar de kat, die net binnengekomen is door het luikje, en die rollebolt over een tafel die geheel bedekt is met bruine schapenwol. Het is voor haar kunstwerk, een boom, gebouwd op een oude kinderwagen, omgetoverd tot een sprookje vol verrassingen. De bruine wol heeft allerlei tinten en is prachtig om aarde weer te geven. Aarde, die bijzondere wereld, die het bodemleven omhult. Aarde, bodemleven. Ja, Gina weet precies wat ik bedoel, als ik het heb over heilig land. Het is of ik bij haar nog sneller op ideeën kom. “Je kan iedereen vooraf een berichtje sturen,” begin ik. “En dan vragen of ze iets mee willen nemen van hun lievelingsplek.” De kunstenares tegenover me fonkelt van enthousiasme. “O ja, en dat hoeft helemaal niet veel te zijn. Het kan gewoon een eikeltje zijn of zoiets. Als het voor jou maar veel betekent!” Ik aarzel even. “Dat doet niets af aan het bijzondere van het ritueel, zoals het was, met dat mooie hout van ver. Dat die vrouw dat ritueel zo mooi kon leiden, dat is belangrijk.” Gina knikt ernstig. “Ja, het was heel magisch en mooi. En het bracht ons tot dit idee. Het was prachtig, maar hier wordt ik nóg blijer van!” Ze lacht opnieuw.

Soms moet je samenzijn om tot iets nieuws te komen. Samenzijn, voor een volgende stap, die we tegelijkertijd nemen. Je bent nooit alleen. Er zijn altijd anderen, die met hetzelfde bezig zijn. Soms ontmoet je elkaar. De volgende keer ben ik erbij, als er een maanfeest is. Zeker weten.

Meer over palissanderhout:

Braziliaans Palissander: Dalbergia Nigra. Volgens de IUCN is de populatie kwetsbaar. Braziliaans palissanderhout wordt bedreigd door illegale houtkap en verlies van leefgebied. Vandaag is er slechts 7% van zijn oorspronkelijke dekking over en de Braziliaans palissanderhout komt nu alleen nog hier en daar, in kleine populaties voor. Het groeit sowieso alleen aan de kust, het oosten van Brazilië. Hij vormt daar de hoogste boom van een van de uitgebreidste ecosystemen ter wereld. Er groeien wel 8000 plantensoorten omheen. Ondanks de hoge mate van ontbossing, wordt het Atlantische Woud nog steeds beschouwd als een van de meest voorkomende de top vijf van hotspots op het gebied van biodiversiteit ter wereld. Bomen zijn erg belangrijk in een ecosysteem. De palissander is namelijk bestand tegen een breed scala aan klimatologische omstandigheden. En stikstofbindende bacteriën en schimmels in de wortels zorgen ervoor dat de soort kan overleven in bodems met weinig voedingsstoffen. Daarmee maakt de boom ook voor andere plantensoorten leven mogelijk. Zonder deze reuzen verandert het landschap steeds sneller in een woestijn.

Een boom die zo bedreigd wordt in zijn voortbestaan, is vooral heilig op de plek waar hij groeit. Laten we onze heilige bomen zelf weer planten en ze koesteren, voor de generaties na ons.

Ook goed nieuws:

Een organisatie in Brazilië, bekend als Dalbergia Preservation, zet kleine plantages op voor herbebossing. Ze zijn ook bedoeld om de genetische diversiteit te beschermen. Uit de resterende bomen worden zaden geoogst, om hun voortbestaan in de toekomst te verzekeren. Hun doel op langere termijn is ook om hout van deze soort te kunnen blijven leveren. Het hout is namelijk erg populair om zijn vele toepassingen. Om dit doel te bereiken bieden ze zaden of zaailingen aan kleine gemeenschappen om op hun eigen land te groeien. De bomen zijn welkom in het agrarische landschap en voorziet gemeenschappen tegelijkertijd van wat extra inkomen. De soort heeft een beschermde status. Je mag het niet zomaar invoeren en als je het doet mag het geen commercieel belang dienen.

Ook een andere tak van de familie, de Dalbergia latifolia in India, is ernstig bedreigd, en moet worden beschermd. Ook voor deze soort heb je een vergunning nodig, als je het hout wilt invoeren.

Bron: https://www.bgci.org/wp/wp-content/uploads/2023/02/Brazilian-Rosewood-Global-Trees-PDF-version.pdf

https://www.researchgate.net/publication/331087377_In_vitro_Propagation_and_Mass_multiplication_of_Dalbergia_latifolia_Roxb_An_Vulnerable_Tree_Species_from_Eastern_Ghats_Tamil_Nadu_India

https://www.rvo.nl/onderwerpen/cites/cites-soort/dalbergia

Om het groene pad van de toekomst in te slaan spreken we de diepe kracht aan, die in elk mens nog steeds is. Laten we niet alleen in abstracte begrippen denken en in termen van technologie, maar de magie terugroepen.

Liever luisteren? Klik op de knop onderaan de tekst.

Do you want to hear the ENGLISH translation? Click on the button underneath the text.

Vaak kan ik me storen aan het begrip “De mensheid”. En vooral als iemand zegt: “De mensheid maakt de wereld kapot. Zo is het en zo is het altijd geweest.” Dat is een zeer beperkte aanname. Sowieso bestaat “De mensheid” niet. Het is een abstract woord. Onze soort is een bonte verzameling van culturen en mensen, die allemaal verschillend met de aarde omgaan. Nu, op dit moment, is de moderne beschaving dominant. Maar duizenden jaren ging het anders en het kan wéér anders. Ik las een boek van Karen Armstrong, “Heilige natuur”, waarin ze ons oproept om dat deel van onszelf aan te spreken dat zich niet afscheidt, maar de verbinding aangaat met de natuur.

“We zijn ondergedompeld in het stadsleven en trekken ons steeds meer terug uit de wereld van de natuur in de richting van de technologie” schrijft Karen Armstrong. “Waar wij een reeks afzonderlijke wezens en verschijnselen opmerken, zien tribale volken een continuüm van tijd en ruimte, waar dieren, planten en mensen allemaal doordrenkt zijn van een blijvende heilige kracht die hen tot een geheel samenbrengt. Duizenden jaren lang, ver voor de ontwikkeling van de stedelijke beschaving, was dit waarschijnlijk hoe de meeste mensen de natuurlijke wereld ervoeren.”
Is dat zo? Moet ik duizenden jaren terug om dat zo te ervaren? Ik dacht het niet. Ik voel het elke dag, als ik haar goed begrijp. De enige voorwaarde is dat ik in de langzame tijd stap. De gewortelde tijd. Niet denken in agenda’s en plannen, maar “Zijn”. De ene dag lukt dat beter dan de andere. Maar elke ochtend neem ik er de tijd voor, door mij onder te dompelen in het Swettewater dat daar al honderden jaren stroomt. Het is een onmisbaar ritueel dat mijn hele dag anders maakt.

De steiger is nat. Op de oude planken groeit mos en ze buigen door als ik erop loop. Even later glijd ik het water in. De wind maakt golfjes. Ze maken me gelukkig. De bruine kleur van omgewoelde modder is verdwenen. Het oppervlak is donker en helder. Er zijn geen boten meer, geen waterscooters, die voorbijkomen. Goddank, de Swette is weer van zichzelf. De dorpelingen zijn de enigen die haar nog bezoeken, ze komen baden in het koude water, net als ik. De Swette is weer van zichzelf en wij horen bij haar. Was het altijd maar zo. Bleven al die anonieme mensen maar rustig thuis, in plaats van overal in volle vaart heen te willen. Ik dompel onder, tot mijn nek net onder water is, mijn hoofd naar voren gebogen. Met mijn gezicht in het frisse nat adem ik uit. Ik voel de belletjes bubbelen tegen mijn huid. Ik voel het water om me heen, dat onmerkbaar langs mij stroomt. Ik geef het water mijn hart mee. Ik geef het aan de visdiefjes in hun snelle duik, aan de vissen en de kikkers. Mijn hart stroomt mee naar het Ijsselmeer. Mensen en dieren drinken het. Het oppervlak verdampt in de zon, tot het dikke wolken zijn, waar het kind naar wijst. Achter het raam drukt hij zijn neus tegen het glas. Het is een dichte motregen, die in vlagen tegen het gezicht slaat. Een oude man fietst stevig door en buigt zich met toegeknepen ogen over zijn stuur. Ik zie ze, allemaal. Ik geef mijn hart aan dezelfde regen die de aarde vochtig maakt. Aan de bomen die het gretig opnemen en hun wortels laten groeien, dieper en dieper. Ik ben één met het groeien en de schepping om mij heen. Langzaam stap ik uit het water, droog me af, kleed me aan, ga terug. Ik loop langs de kleine fruit en notenbomen, die klaar staan om een plek te krijgen. In de kruiwagen staat een plasje. Het begint harder te regenen. De schapen eten door, weer of geen weer. Eentje schudt zijn vacht en de druppels spatten in het rond als kristallen. De reigers staan verspreid tussen hen in. Stil staan ze daar, als standbeelden van deftige heren in loodgrijze pakken. Ze heffen oplettend hun kop als ze me zien. Stil loop ik naar huis.

Nee ik hoef geen foto van ze te maken om te tonen hoe ze er uit zien. Het gaat niet om hoe ze heten en onder welke familie ze vallen. Nu gaat het om meer, om iets anders, iets wat niet zichtbaar is in een digitaal plaatje of vogelboek. Ik kan proberen iets ervan in een tekening uit te beelden. (Zie hierboven). En dan nog blijft er een sluier, die het geheim omhult. Het is de macht die in alles aanwezig is. Het wonderlijk mysterie dat je alleen ziet als je er niet naar op jacht gaat. In het Midden-Oosten was Ilam de schitterende kracht die elke afzonderlijke godheid te boven ging. In India was er brahman, de heilige energie die dieper ging dan de deva’s, de goden die in de natuur aanwezig zijn maar geen macht over de natuurlijke orde hebben. In China heette het tao, de weg van de kosmos. (Karen Armstrong)
Nee, ik geloof niet in een mensheid die het heilige in de natuur niet meer ervaart. Ik geloof dat het ergens in iedereen, nog steeds aanwezig is, de poëzie, het lied van leven, het mysterie. En met elkaar maken we verhalenpaden, paden om de weg weer terug te vinden. Via kennis en rituelen uit het verleden vinden we het groene pad van de toekomst.

Wees weer kind, zie de wonderen. Het komt.

NEDERLANDS:

ENGLISH:

To embark on the green path of the future, we address the deep power that still resides in every human being. Let’s not just think in abstract terms and technology, but recall the magic. (Read also “Sacret Nature” from Karen Armstrong)

https://www.nieuwwij.nl/opinie/recensie-van-de-heilige-natuur-van-karen-armstrong/